۱۴۰۳-۱-۲۴ تفسیر سوره هود آیات ۱۱۲ تا ۱۱۵
بسم الله الرحمن الرحیم
««الحمدالله رب العالمین الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا و طبیب قلوبنا و شفیع ذنوبنا العبد المؤید الرسول المسدد المحمود الاحمد ابوالقاسم المصطفی محمد»»
پنجشنبه ۱۴۰۳/۱/۲۴ تفسیر قران سوره هود
موضوع: تفسیر ایات ۱۱۲ تا ۱۱۵ سوره هود
رسول الله ص: «سوره هــــــود مرا پیر کرد»
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
«ادامه بحث تفسیری سوره هود»
هود
فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ
ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ یافته‌ای ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻲ ﻛﻦ; ﻭ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ﺭﻭﻱ آورده‌اند [ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ] ﻭ ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻧﺠﺎم می‌دهید، ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ. (١١٢)
این آیه درباره امامت رسول الله است.
چرا رسول الله فرمود مرا پیر کرد؟؟ چون فرمود استقامت کن.
و اینکه طغیان نکنید خطاب به صحابه است و جمع بسته است و مربوط به دنیا است. طغیان می‌کند.چطور؟ دنیا را انتخاب می‌کند، آن هم چه وقت؟؟ بعد از رسول الله در آیه ۱۵ همین سوره فرمود:
هود
مَن کَانَ یُرِیدُ الْحَیَاهَ الدُّنْیَا وَزِینَتَهَا نُوَفِّ إِلَیْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فیها وَهُمْ فِیهَا لَا یُبْخَسُونَ
ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺯﻳﻮﺭ ﻭ ﺯﻳﻨﺘﺶ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ، ﺛﻤﺮﻩ ﺗﻠﺎﺷﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺩﺭ [ﻫﻤﻴﻦ] ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ می‌دهیم ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. (١۵)
و آیه ۱۶
أُولَٰئِکَ الَّذِینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الْآخِرَهِ إِلَّا النَّارُ وَحَبِطَ مَا صَنَعُوا فیها وَبَاطِلٌ مَّا کَانُوا یَعْمَلُونَ
ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﺕ، ﺳﻬﻤﻰ ﺟﺰ ﺁﺗﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ [ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺧﻴﺮ] کرده‌اند، ﺩﺭ ﺁﺧﺮﺕ ﺗﺒﺎﻩ ﻭ ﺑﻲ ﺍﺛﺮ می‌شود، ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ [ﺭﻳﺎﻛﺎﺭﺍﻧﻪ] ﺍﻧﺠﺎم می‌دادند، ﺑﺎﻃﻞ ﺍﺳﺖ. (١۶)
اعمال آنها حبط و باطل می‌شود.هر آنچه عمل می‌کردند. پس آنها اهل عمل هم هستند. حال چه ربطی به فاستقم و امرت دارد؟
و آیه ۱۷
أَفَمَن کَانَ عَلَىٰ بَیِّنَهٍ مِّن رَّبِّهِ وَیَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَمِن قَبْلِهِ کِتَابُ مُوسَىٰ إِمَامًا وَرَحْمَهً أُولَٰئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَن یَکْفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ فَلَا تَکُ فِی مِرْیَهٍ مِّنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ
ﺁﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﺑﺮ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺭﻭﺷﻦ [ﺍﺯ ﺑﺼﻴﺮﺕ ﻭ ﺑﻴﻨﺶ] ﻣﺘﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﻫﺪﻱ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺍﻭ [ﭼﻮﻥ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺁﻥ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻭﺷﻦ] ﺍﺯ ﭘﻲ ﺩﺭﺁﻳﺪ ﻭ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ [ﻫﻢ] ﻛﺘﺎﺏ ﻣﻮﺳﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ [ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ] ﭘﻴﺸﻮﺍ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ ﺑﻮﺩ [ﺑﺮ ﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﻗﺮﺁﻥ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ می‌باشند ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ] ﺍﻳﻨﺎﻥ [ﻛﻪ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﺩﻟﻴﻞ روشن‌اند] ﺑﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﻳﻤﺎﻥ می‌آورند، ﻭ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﺯ گروه‌ها [ﭼﻪ ﻳﻬﻮﺩ، ﭼﻪ ﻧﺼﺎﺭﻱ ﻭ ﭼﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎﻥ] ﺑﻪ ﺁﻥ ﻛﻔﺮ ﻭﺭﺯﺩ، ﻭﻋﺪﻩ ﮔﺎﻫﺶ ﺁﺗﺶ ﺍﺳﺖ; ﭘﺲ [ﺍﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ!] ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﺒﺎﺵ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺣﻖ ﺍﺳﺖ، ﻭﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺩم [ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺒﺮ ﺑﺎﻃﻨﻲ، ﻟﺠﺎﺟﺖ ﻭ ﺟﻬﻞ] ﺍﻳﻤﺎﻥ [ﺑﻪ ﺁﻥ] نمی‌آورند. (١٧)
بینه، رسول الله و شاهد منه، امیرالمؤمنین ع است.
فرمود کتاب موسی اماما و رحمت. برگردیم به آیه ۱۱۰ همین سوره
آیه ۱۱۰
وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ فَاخْتُلِفَ فِیهِ وَلَوْلَا کَلِمَهٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّکَ لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَفِی شَکٍّ مِّنْهُ مُرِیبٍ
ﻭ ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﺍﺩﻳﻢ، ﭘﺲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺧﺘﻠﺎﻑ ﺷﺪ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ [ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺍﺗﻤﺎم ﺣﺠﺖ] ﻣﻬﻠﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺎ ﺍﺟﻞ ﻣﻌﻴﻨﺶ ﻣﻘﺪﺭ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﻴﺎﻧﺸﺎﻥ [ﺑﻪ ﻋﺬﺍﺏ] ﺩﺍﻭﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ [ﻭ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺍﻭﺭﻱ ﺯﻧﺪﻩ نمی‌ماند] ﻭ ﺍﻳﻦ یهودی‌ها [ﻱِ ﻋﺼﺮ ﺗﻮ] ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻮﺭﺍﺕ [ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺗﺶ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ﻭ پاره‌ای ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺒﺶ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺍﺯ نوشته‌هایش ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻓﻄﺮﺕ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍﺳﺖ] ﺩﺭ ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎ بدگمانی‌اند. (١١٠)
کتاب موسی امام و رحمت است. بحث اختلاف در امامت است که چرا رسول اکرم فرمود این آیه مرا پیر کرد؟ بحث این امت است که بعد از تو، به اختلاف می‌رسند. منتهی اولاً چون کلمه سبقت من ربک.. اگر سنت الهی رحمت نبود، آنها را عذاب می‌کردیم.
فاستقم کما امرت استقامت کن آنطور که امر شده‌ای!!!
هود
وَلَا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَمَا لَکُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیَاءَ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ
ﻭ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ [ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﺧﺪﺍ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﻣﺮﺩم ﻣﺆﻣﻦ] ﺳﺘﻢ کرده‌اند، ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻭ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻭ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺁﺗﺶ [ﺩﻭﺯﺥ] ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ ﻭﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﺎﻝ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺟﺰ ﺧﺪﺍ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ، ﺳﭙﺲ ﻳﺎﺭﻱ نمی‌شوید. (١١٣)
در اینجا آیه می‌فرماید بعد از تو ظالمان به حکومت می‌رسند و شما میل نکنید به این‌ها که آتش شما را مس می‌کند اگر طرف ظالمین به ولایت بروید سرپرست ندارید و یاری کننده ندارید. در این سوره سه بار قضیه حضرت موسی را آورده است.
۱- کِتَابُ مُوسَىٰ إِمَامًا وَرَحْمَهً
۲-وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِآیَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِینٍ
۳-وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ فَاخْتُلِفَ….
هود
وَأَقِمِ الصَّلَاهَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ ذَٰلِکَ ذِکْرَىٰ لِلذَّاکِرِینَ
ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺭﻭﺯ ﻭ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺐ ﺑﺮﭘﺎ ﺩﺍﺭ، ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً نیکی‌ها، بدی‌ها ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ می‌برند، ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﺎﺩﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﺬﻛّﺮ ﻭ ﻳﺎﺩ ﺁﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ. (١١۴)
به پا دار نماز را، طرفی النهار، دو طرف روز.
زلفا، معنی قوس و نزدیکی است و در نزدیکی شب.
اقامه صلوه: اینجا دستور به رسول الله است. طرفی نهار یعنی نماز صبح و نماز مغرب مغرب که دو طرف روز محسوب می‌شود. نزدیک شب، نماز عشا است.
چرا بقیه نمازها را نگفت؟ این سه نماز که گفته شده، خصوصیت مشترکی دارند که با صدای بلند خوانده می‌شوند؛ اما نماز ظهر و عصر را به آرامی باید خواند.
نکته (این سه نماز در تاریکی خوانده می‌شود)
آیه قرآن: حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاهِ الْوُسْطَىٰ.
نماز وسط کدام است!!! در تأویل و تعبیر اشاری، آن پنج نماز اشاره به پنج تن و صلات وسط، صدیقه طاهره است.
نماز وسطی، در بعضی روایات نماز عصر است.
این نمازها را بخوان و بعد فرمود:
ۚ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ
نکته ادبی (فعل لازم و متعدی)
فعل متعدی مثلاً زد چه کسی را زد؟ مفعول می‌خواهد اما در مقابل، فعل لازم مثلاً رفت نمی‌شود گفت چه چیزی را یا چه کسی را. فعل لازم این‌ها را لازم ندارد.
بعضی از افعال لازم هستند و بعضی از افعال متعدی هستند. ذهب یعنی رفت و فعل لازم است اما اگر بخواهیم متعدی کنیم باید بگوییم ذهب به یعنی آن را با خودش برد.
و راه دیگر متعدی کردن، باب افعال است. اذهاب مصدر باب افعال و یذهب، فعل آن است.
إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ، حسنات سیئات را می‌فرستند از وجود انسان برود.
این آیه پشت سر اقم الصلاه آمد. نماز را به پای دار. چیزی که وجود انسان را زیبا می‌کند، نماز است.
نماز که بخوانید سیئات از وجودتان پاک می‌شود.
روایت،: امام على علیه السّلام فرمودند:
و شبهها رسول الله – صلى الله علیه وآله – بالحمه تکون على باب الرجل فهو یغتسل منها فى الیوم و اللیله خمس مرآت فما عسى ان یبقى علیه من الدرن؛
پیامبر خدا (ص) نماز را به چشمه آب گرم که بر در خانه شخص باشد و روزى پنج نوبت خود را در آن شست و شو دهد، تشبیه کرد و فرمودند: آیا با چنین شست و شوها چیزى از آلودگى بر بدن باقى می‌ماند.
نهج البلاغه، خطبه ۱۹۹
وقتی که خطا می‌کنید و به نماز می‌ایستید، نماز شما را پاک می‌کند مراقب باشید دوباره گناه نکنید نماز مثل پاک کن است خطاها را پاک می‌کند.
ذلک ذکری للذاکرین.. تذکر است برای ذاکران.
ذاکران اهل ذکر هستند.
آیه قرآن: وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا…
تذکر می‌دهد نماز چه عظمتی دارد شأنیت نماز را به یاد آنها می‌آورد.
در آیه ۱۱۳ فرمود ولا ترکنوا… میل به ظالمین نکنید.
: امام صادق (علیه السّلام) از پدرش نقل مى‌کند که پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: دو گروه از امّت من هستند که هرگاه اصلاح شوند، امت من اصلاح شوند و هرگاه فاسد شوند امت من فاسد می‌شوند. گفته شد آن گروه کدامند یا رسول اللّه؟ فرمود: فقیهان و حاکمان.
چرا این دو فاسد شوند بقیه فاسد می‌شوند؟ مردم بر دین پادشاهان هستند اگر حاکم را قبول نداشته باشند به عالم نگاه می‌کنند و برعکس حالا این دو فاسد شوند، فساد جامعه را می‌گیرد.
هود
وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ
ﻭ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺒﺎﻩ نمی‌کند. (١١۵)
در چه چیز باید صبر کنید!! بعضی از مفسرین گفته‌اند در نماز صبر کنید. بعضی از مفسرین می‌گویند صبر مطلق است مطلقاً صبر کن.
علامه طباطبایی: نماز از عبادات است و صبر در اخلاقیات است کجا صبر خود را نشان می‌دهد؟ در اخلاق.
سید اخلاق، صبر است چه صبر در گناه چه صبر در بلاها و صبر برای اخلاق است.
چرا پاداش نیکوکاران را فرمود!!! بعضی‌ها گفته‌اند: محسنین، آن نمازگزاران هستند. بعضی گفته‌اند صبر کن در کارهای نیک که انجام می‌دهی که پاداش آن را می‌گیری.
«تو نیکی می کن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز»
در آیه قبل فرمود اقم الصلاه و اینجا هم فرمود واصبر…
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَهِ..
نکته(هر کجا به مشکلی برخورد کردید بروید سراغ نماز و صبر کنید خود صبر عبور کردن از بلا است از این دو تا کمک بخواهید تا از مشکلات عبور کنید.
اینجا مشکل چه بوده است فرمود اقم الصلاه و صبر، مشکل و لا ترکنوا.. است، گرچه ولایت را غصب کردند و گرچه رسول الله چند بار علی را به عنوان جانشین و امام معرفی کرد رسول الله تا اونجا که می‌توانست کار خود را انجام داد. فرمود این کار اتفاق می‌افتد تو ناراحت نباش صبر کن که خدا اجر محسنین را ضایع نمی‌کند. دین از بین نمی‌رود آن کسانی که بخواهند می‌مانند. اینجا بحث محسنین است.
آیه قرآن: إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ.
حدیث: امام صادق (ع) فرمود: بنده مؤمن تا خاموش است نیکوکار است چون به سخن درآید یا نیکوکار است یا گنهکار.
صدق الله العلی العظیم
خدایا توفیقی بده ما در مورد قرآن تو کوتاهی نکنیم
و سهم و بهره ما از قرائت بیش از این باشد.
آمین
الحمدلله علی الولایه
دانلود فایل صوتی