۱۴۰۱-۱-۲۵ تفسیر سوره مریم آیات ۶۴-۶۶ جلسه ۷
بسم الله الرحمن الرحیم
پنجشنبه ۱۴۰۱/۱/۲۵ (تفسیر سوره مریم)(جلسه ۷)
موضوع ایات ۶۴ الی ۶۶
وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّکَ لَهُ مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَمَا خَلْفَنَا وَمَا بَیْنَ ذَٰلِکَ وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیًّا
و فرود نیائیم مگر به دستور پروردگار تو وى را است آنچه پیش روى ما است و آنچه پشت سر ما و آنچه میان آن است و نیست پروردگار تو فراموش کننده (۶۴)
رَّبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا
پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آنها است پس پرستش کن او را و شکیبایى گزین براى پرستش او آیا مى دانى براى او همنامى را (۶۵)
درمورد این دو آیه در تفاسیر خیلی بحث شده است
کلام فرشتگان است و ما نتنزل الا بامر…. در حالیکه قران کلام الله است، و رکوعات قران باهم مرتبط هستند. خلاصه بحث برسر سیاق این دوآیه با آیات قبل و بعد زیاد است
ما نازل نمی‌شویم مگر به امر پروردگار تو…
نکته (اینجا بحث توحید ملکی و فرشتگان است، فرشتگان هم توحید دارند و هم موحد هستند.
موجودات غیر ارگانیک، یعنی مجرد، موحد و کافر دارند، کافر مثل شیطان.. ولکن الشیاطین کفروا..
فرشتگان موحد هستند آیه قران:
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِکَهُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ ۚ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
ملائکه هم شهادت به وحدانیت خداوند می‌دهند.
توحید فرشتگان چطور و چگونه است.!
این دو آیه بیانگر توحید فرشتگانست ولی قبل از آن بدانیم توحید انسانی چطور است!
توحید انسانها در سوره توحید آمده
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ﴿۱﴾ اللَّهُ الصَّمَدُ ﴿۲﴾ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ ﴿۳﴾ ولم یکن له کفوا احد
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ﴿۱﴾ اللَّهُ الصَّمَدُ، تا اینجا اثبات است و
﴿۲﴾ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ…. اینحا تنزیه می‌شود و نفی است.
اول اثبات کرد و بعد تنزیه می‌کند
نقص‌هایی که در انسان هست از خداوند نفی می‌کنیم
ما بخاطر نقص احتیاج داریم به پدر و مادر و فرزند …و اینها را از خداوند نفی می‌کنیم.
خب ایا در توحید ملائکه تنزیه وجود دارد؟ آری آنان نیز تنزیه دارند و بحثش می‌آید
ما نتنزل الا بامر.. این از زبان خود خداست که دارد توحید فرشتگان و ملائکه را بیان می‌کند.
ما نازل نمی‌شویم مگر به امر پروردگار تو، له، برای اوست و مُلک اوست. انجه پیش رو و پشت سر ما و آنچه بین انهاست مالک همه خداست، ما مالک هیچ چیز نیستیم. ما محدودیم وخدا مالک حدود است
له (ل) مالکیت است.
وَمَا کَانَ رَبُّکَ نَسِیًّا، پروردکار تو فراموشکار نیست، اینجا نفی و تنزیه می‌کند، یعنی نسیان را از حق نفی می‌کند
جامع‌ترین، توحید، توحید ادمی است، هم در تنزیه و هم در اثبات کامل است.
جناب ابن عربی می‌فرماید، روحانیت ستارگان و کواکب بوسیله اسماء و بخورات نازل می‌شوند،
اما ملائکه اینگونه نیستند الا بالامر ربک، فقط به امر پروردگار نازل می‌شوند
نزول ملائکه به امر خودشان نیست و انها عصیان ندارند و انجام می‌دهند آنچه را امر خداست.
در مورد آنچه پیش روست و پشت سر ماست، مفسران اختلاف دارند.
مَا بَیْنَ أَیْدِینَا وَمَا خَلْفَنَا…(بعضی‌ها گفته‌اند مکانی است و بعضی‌ها گفته‌اند زمانی است زمانی که پیش رو داریم و زمانی که پشت سر گذاشته‌ایم.
بعضی‌ها گفته‌اند ما بین ایدینا دنیاست و ما خلفنا آخرت است.
بعضی‌ها گفته‌اند ما بین ایدینا زمین است و ما خلفنا اسمان است.
مابین ایدینا در دنیا و ماخلفنا
علامه می‌فرماید، مابین ایدینا…. پیش رو نزدیک دستان ما است اما امام هم پیش روست ولی ممکن است خیلی فاصله داشته باشد.
ما بین ایدینا یعنی آنچه احاطه دارد.
ما بین ایدینا یعنی آنچه در حیطه فرشتگان است و آنچه پشت سر انهاست، یعنی آنچه از حیطه انها خارج است.
وَمَا بَیْنَ ذَٰلِکَ وآنچه بین این دو است. از ابتدا و انتها یعنی نزول ما به امر خداست، ملائکه خود را در این وسط نمی‌بینند فقط خدا را می‌بینند این توحید است.
یکی از کارهای مهم انها وحی به انبیاست و یکی دیگر بشارت به اولیاست.
إِنَّ الَّذینَ قالوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ استَقاموا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الملائکه ان لا تخافوا و…
ملائکه تنزل می‌کنند و می ایند مؤمنین را دلداری می دهند و امداد می‌کنند، همانطوری که شیطان وسوسه می‌کند.
وما کان ربک نسیا اگر دعای شما مستجاب نشد فکر نکن خدا یادش رفته است تو را
خداوند فراموشکار نیست شما فراموش می‌کنید، نسیان به اینطرف ربط دارد نه انطرف.
در داستان حضرت موسی آیه قَالَ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُمَا..
من دعای دوتن شما حضرت موسی و هارون را اجابت کردم اما ۲۵ سال طول کشید تا حاجتشان براورده شد.
فراموشی و نقص مال انسان است نه پروردگار.
رَّبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ…پرورش دهنده اسمان و زمین..
اسمان و زمین پرورش دهنده و ناظم دارد و یک ذره نظم آن به هم بخورد همه به هم می‌ریزد.
ذره، ذره زمین را خدا ربوبیت می‌کند ما در خدا زندگی می‌کنیم و از خدا جدا نیستیم و غرق در ربوبیت خدا هستیم،
یکی از کارهای ملائکه تشویق به عبادت است
فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ، پس او را پرستش کن ودر عبادت او صبر کن
، «صبر» به سه شاخه تقسیم شده است
۱-صبر بر اطاعت.۲-صبر بر معصیت.۳-صبر بر مصیبت
اینجا صبر در عبادت است، فاعبده.. (فای) نتیجه است.
فاعبده، یعنی بنده او باش و زود ناامید نشوید، اگر گفتی من بنده هستم صبر کنید آیه قران
العنکبوت
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یُتْرَکُوا أَن یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ
آیا پنداشتند مردم که رها شوند آنکه گویند ایمان آوردیم و آزموده نگردند (۲)
انها بعد از ایمان، امتحان می‌شوند.
از عبادت خسته نشوید،
روایت: امام (ع) فرمود: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَهً وَ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً- فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا- فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ»
«دل‌های انسانى، خواسته‌ها و اقبال و ادبارى دارد، پس آنها را از راه خواسته‌ها و اقبالشان وادار به کارى بکنید، زیرا اگر دل را به زور وادار کنند، پذیرا نخواهد بود». (نهج البلاغه، حکمت )
صبر در عبادت حالاتی دارد، مقامات و بالاتر از مقامات را خدا به انسان می‌دهد.
(تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن
که دوست خود روش بنده پروری داند)
اگر برای چیزی عبادت کنید می‌شود شرک خفی
باید اینگونه بگوید (خدایا پرستش می‌کنم تو را چون شایسته پرستش شدن هستی، می‌شود عبادت احرار و خودتت می‌شوی حر)
هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا.. آیا کسی همشان خدا می‌شناسی؟
خدایی که رب السموات و الارض و خالق همه موجودات است،
اگر عبادت خدا نکنید کجا می‌خواهید بروید مگر دری جز در خدا هست،
در بندگی خدا صبر کن …
خب بعد از توحید فرشتگان می‌رود سراغ معاد از دید انسان
مریم
وَیَقُولُ الْإِنسَانُ أَإِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیًّا
و گوید انسان آیا هر گاه بمردم هر آینه بزودى برون آورده می‌شوم زنده (۶۶)
مرگ بعنوان نابودی نیست،
پیامبر اکرم فرمود خداوند شما را برای بقا آفرید نه برای نابودی.
مردن انتقال است از خانه دنیا به خانه آخرت.
انسان بیچاره انکار معاد می‌کند بخاطر تعجب خودش مگر می‌شود بعد از مردن، دوباره زنده بشوم، همیشه در قران معاد را ارجاع می‌دهد به مبدأ
الحمدلله علی الولایه