۱۴۰۲-۹-۱۲ شرح عیون جلسه ۳۳۸
بسم الله الرحمن الرحیم
یکشنبه ۱۴۰۲/۹/۱۲، درس عیون مسائل نفس، جلسه ۳۳۸
🧿موضوع: شرح عین ۵۱ در رؤیــــــــا
🌀در قبل در مورد حضرت یوسف ع و انواع خواب، گفته شد که سه نوع خواب بودکه یکی از خوابها در مورد خود حضرت یوسف بود و یکی از خوابها در مورد مردم عام و یکی از خوابها هم در مورد پادشاه مصر….
لذا خوابها متفاوت است و اینکه چه کسی دیده باشد!!!
⤵️در سخن حق تعالی نظر نمایید که از خلیلش ابراهیم علیه الصلوه والسلام نقل کرده است.
🕋الصافات
فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَىٰ فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَىٰ قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِن شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ
ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻪ [ﻣﻘﺎم] ﺳﻌﻲ ﺭﺳﻴﺪ، ﮔﻔﺖ: ﭘﺴﺮﻛﻢ! ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ می‌بینم ﻛﻪ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺫﺑﺢ می‌کنم، ﭘﺲ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻞ ﺑﻨﮕﺮ رأی ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ: ﭘﺪﺭم ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﺄﻣﻮﺭ شده‌ای ﺍﻧﺠﺎم ﺩﻩ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ. (١٠٢)
کَذَٰلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ
[ﻣﺎ] ﻧﻴﻜﻮﻛﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﺩﺍﺵ می‌دهیم. (١١٠)
📌 مراد از رسیدن حضرت اسماعیل به سعی: طفل و بچه در دویدن به پای افراد بزرگ نمی‌تواند برسد ولی به سنی می‌رسد که می‌تواند به پای بزرگان برسد و آن سن بلوغ است که حضرت اسماعیل در آن سن بوده است.
‼️نکته (اذبحک: نگفت خواب دیدم تو را ذبح کردم، بلکه گفت خواب دیدم مشغول ذبح تو هستم)
📌 بچه‌ای که به بلوغ رسیده که در دویدن به پای او برسد. اسماعیل در این سن بود که ابراهیم از او نظر خواست. گفت پدر انجام بده آنچه امر شده‌ای که انشاالله مرا از صابرین خواهید یافت.
هنگامی که هر دو تسلیم امر الهی شدند با صورت او را روی زمین قرار داد.
📌 ایشان در رؤیا ندیده بود که سر را بریده است و خداوند هم فرمود تا همینجا که رویای تو بود کافیست. یعنی امتحان الهی تا لبه پرتگاه است!!!
🌀 حالا چرا چنین رؤیایی حضرت ابراهیم دیده!!! در آنجا که حضرت ابراهیم بود افراد بچه‌های خود را برای بت قربانی می‌کردند این‌ها برای بتهای خود فرزند قربانی می‌کردند ما هم برای خدای خود بچه ذبح نکنیم!!! لذا حضرت ابراهیم تا پای عمل رفت و خدا گفت بس است و این خواب انبیا بود.
📌متن کتاب
📗 در کتاب تعبیر رویای کلینی آمده است که مردی به نزد امام صادق علیه السلام آمد و عرضه داشت
«به خواب دیدم که در باغ من موی است که خربزه آورده است حضرت فرمود زنت را پاسداری نما تا از دیگران حمل نگیرد…..
📌البقره
نِسَاؤُکُمْ حَرْثٌ لَّکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ وَقَدِّمُوا لِأَنفُسِکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّکُم مُّلَاقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ
ﺯﻧﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﻛﺸﺘﺰﺍﺭ ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ، ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﺘﺰﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﻳﻴﺪ. ﻭ [ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮﻕ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ، ﻭ ﺣﻔﻆ ﻋﻔﺖ ﻭ ﭘﺎﻛﻲ، ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﺯﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﻠﻲ ﭘﺎﻙ ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﺻﺎﻟﺢ، ﺧﻴﺮ ﻭ ﺛﻮﺍﺑﻲ] ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﻴﺪ، ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﭘﺮﻭﺍ ﻛﻨﻴﺪ، ﻭ ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻠﺎﻗﺎﺕ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﻛﺮﺩ، ﻭ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺸﺎﺭﺕ ﺩﻩ. (٢٢٣)
🌀 در قرآن گفته شده زنان شما زمین کشتزار شما هستند لذا تعبیر زمین می‌شود زن. تأویل میوه فرزند است ثمره وجود انسان است. از درخت انگور، انگور باید بیرون بیاید نه خربزه، یعنی زن تو از مرد دیگر حامله می‌شود.
📌 خواب آن صورتی نیست که دیده می‌شود مثلاً ابن سیرین از ۴۰ خواب یکی را تعبیر می‌کرد.
📌 صورت خواب یک صورت است، معنای خواب یک چیز دیگر. گاهی صورت خواب با معنا متفاوت است.
⬅️متن کتاب: بدانکه سلطان بحث از خواب و خیال و تمثل در فص فصوص الحکم شیخ اکبر خواسته شود….. هر فصی از آن کتاب مستطاب پیرامون موضوعی دور می زند..
مثلاً: سلطان بحث از خلافت و وجوب آن در فص آدمی و از عطایا و منح و هبات در شیثی و از تنزیه و تشبیه در نوحی و از قضا و قدر و سر القدر و نبوت تشریعی و انبایی در فضل عزیری و از قلب در شعیبی و از دعاء و اجابت در الیاسی، و از ذکر و ادب در یونسی. و از رب و مربوب و رضا و مرضی و امر تکوینی و تکلیفی و خلود و اقسام بهشت و جهنم و احوال نفوس در برازخ و بالاتر از آن در اسماعیلی و عمده مباحث اسفار از این مسائل ناظر به مطالب همین فص است
و سلطان بحث در رحمت امتنانی و رحیمی در فصل سلیمانی است و بر همین منوال فصوص باقیه‌اند.
و اما روایات مثل روایاتی که سهروردی در عوارف نقل کرده است رسول خدا می‌فرمود:
اذا نام العبد و هو علی الطهارهٔ عرج بروجه الی العرش فکانت رویاه صادقه و ان لم ینم علی الطهاره قصرت روحه عن البلوغ فتکون المنامات اضغاث احلام لا تصدق»
📌ترجمه: یعنی وقتی بنده بر حال طهارت بخوابد روحش را به عرش عروج دهند پس رویایش راست است و اگر بر طهارت نخوابید، روحش از رسیدن به آن قاصر است بنابراین خواب‌های وی اضغاث احلام می‌شود که راست در نمی‌آید.
↪️ اینجا بحث طهارت بحث مبسوطی دارد طهارت از لباس و طهارت وضو طهارت قلب از تعلقات دنیا طهارت زبان و چشم و …
وقتی این‌ها درست باشد، خواب درست است ولی کسی که دروغ می‌گوید خیال او دروغ تحویل می‌دهد لذا خواب می‌بیند حقیقت در آن نیست.
⬅️متن کتاب (مجلس ۲۹ امالی صدوق به اسنادش از حسن بن محبوب از محمد بن قاسم نوفلی گفت:
📌 یعنی به امام صادق عرضه داشتم مؤمن خواب می‌بیند و واقع نیز همان گونه است و گاه خواب می‌بیند ولی مطابق نیست فرمود وقتی مؤمن خوابیده از روح وی حرکتی کشیده به آسمان بلند می‌شود هرچه روح مؤمن در ملکوت اشیا در جایگاه تقدیر و تدبیر دید حق است و هرچه که در زمین دید اضغاث و احلام است. به او عرضه داشتم آیا روح مؤمن به آسمان صعود می‌کند؟ فرمود بله پرسیدم این صعود آیا به گونه‌ای است که به کلی روح از بدن خارج شود تا هیچ در آن نماند؟ فرمود خیر،
اگر همه روحش از بدنش خارج شود تا هیچ در آن نماند پس وی می‌میرد، پرسیدم پس چگونه روح مؤمن به آسمان خارج می‌شود؟ فرمود آیا خورشید را در جای خود در آسمان نمی‌بینی که نور و شعاعش در زمین است؟ روح مؤمن نیز این چنین می‌باشد اصل آن در بدن و حرکت وی کشیده به آسمان است»
⬅️گویم امام ع در بیان به قول خدای سبحانه است
🕋اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا ۖ فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَىٰ عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَىٰ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
⬅️خداست آن که وقت مرگ ارواح خلق را می‌گیرد و آن کس را که هنوز مرگش فرا نرسیده نیز در حال خواب روحش را قبض می‌کند، سپس آن را که حکم به مرگش کرده جانش را نگاه می‌دارد و آن را که نکرده (به بدنش) می‌فرستد تا وقت معیّن (مرگ). در این کار نیز ادله‌ای (از قدرت الهی) برای متفکران پدیدار است
📌 هر بار که می‌خوابی می‌میری یعنی نزد خدا حاضر می‌شوی تا برگردیم به بدن پس انسان بخواهد نزد خدا برود باید با وضو و طهارت رو قبله باشد بعضی‌ها گفتند قبل از خواب دو رکعت نماز بخواند و با ذکر بخوابد.
🌀 انسان از هر نوع که باشد و هر کسی هم که باشد خواب می‌بیند و خواب صادقه هم می‌بیند مثل پادشاه مصر خواب دید معبران مصری گفتند این احلام اضغاث است ما نمی‌توانیم تعبیر کنیم.
یک سری خوابها درست است وقتی می‌خواهید بخوابید با طهارت به آن مسئله فکر کنید و بخوابید و چاره آن به شما گفته می‌شود.
⬅️ شیخ الرئیس ابوعلی سینا در این است که جوهری که انسان است در حقیقت بعد از مرگ از بین نمی‌رود و بعد از دوری از بدن از هم پاشیده نمی‌شود زیرا جوهر نفس قوی‌تر از جوهر بدن است.
اصلاً نفس است که بدن را حرکت می‌دهد بدن تابع آن است. نفس جوهر است و مقارنت وی با بدن از مقوله مضاف است.
۹ عرض داریم که ضعیف‌ترین آنها، اضافه است.
بدن اضافه شده است به نفس. پس بدن محتاج به نفس است و در این احتیاج، بجهت اضافه، شدت ضعف زیاد است.
در حال خواب، حواس و ادراکات انسان تعطیل شده مثل میت می افتد. چنانکه رسول خدا ص فرمود: النَّومُ أخُو المَوتِ، «یعنی «خواب برادر مرگ است»
روایت از معصوم سؤال شد ایا اهل بهشت خواب دارند فرمود خیر خواب برادر مرگ است چون مرگ نیست خواب هم نیست.
نفس چون تعلق به بدن دارد ضعیف است با جدایی از آن تازه قوی‌تر می‌شود.
⬅️خاتمه
از رسول خدا روایت شده که آن حضرت فرمود : لم یَبقَ مِنَ النبوَّهِ إلّا المُبَشِّراتُ، قالوا: وما المُبَشِّراتُ؟
یعنی از پیامبری جز خوابها مبشرات نمانده است
📌«مبشرات یعنی همان چیزهایی که به مؤمن دست می‌دهد.
⬅️حدیث از جامع بخاری
🔰 اول ما بدی به رسول الله ص من الوحی، الرویا الصالحه فی النوم، فکان لایری الا جاءت به مول فلق الصبح» یعنی اولین چیز از وحی که بر رسول خدا شروع شد رویای صالحه در خواب بود به طوری که خواب نمی‌دید مگر اینکه همانند فلق صبح متحقق می‌شد.
⬅️ متن کتاب (در اول فص یوسفی فصوص الحکم فرمود:
«این حکمت نوری عبارت از انبساط نور آن بر حضرت خیال است و این اولین مبادی وحی الهی در اهل عنایت است عایشه می‌گوید اولین چیزی از وحی که بر رسول خدا شروع شد رویای صادقه بود سپس هیچ خوابی نمی‌دید مگر اینکه به طور عیانی بسان سپیده صبح تحقق یافت آشه می‌گفت یعنی بدون پوشیدگی در رؤیا.
‼️نکته(در آن زمان اصلاً عایشه کجا بوده!! وچند سال داشته!!!
پیامبر ص حدود ۱۶ سال قبل از آنکه با عایشه ازدواج کند، به رسالت رسیده بوده است.
🌀حکیـــــم ابوالقاسم فردوسی در شرح حال کسری انوشیروان گفت:
🔖 «مگر خواب رو بیهده نشمری
یکی بهره دانش ز پیغمبری»
خواب را سرسری نگیرید خواب شمه ایی از نبوت است.
📌یعنی تفاوت رؤیا در افراد وابسته به قربشان است.
📗 در کتاب انسان العیون فی سیرهٔ الامین و المأمون معروف به «سیره حلبیه» به نقل از بخاری آمده است:
⬅️متن کتاب
📌رویای حسنه یعنی صادق از مرد صالح جزئی از ۴۶ جز پیامبری است.
الفاظی که در این باره آمده به ۱۵ لفظ رسیده در یک روایت رؤیا جزئی از ۷۰ جز است. و در دیگری از ۴۴ جز و در روایت رؤیا جزئی از ۵۰ جز پیامبری است و در روایتی دیگر از چهل جزء و در دیگری رؤیا جزیی از ۷۶ جزء است و در دیگری از بیست و پنج جز ء و در دیگری ۲۶ جزء در روایت دیگر از ۲۴ جزء از پیامبری است. پس این الفاظ به اعتبار اشخاص است چه اینکه مراتب اشخاص در رؤیا تفاوت دارد
«پایان شرح عین ۵۱ در رؤیـــــــا»
الحمدلله علی الولایه