۱۴۰۱-۳-۲۱ شرح عیون جلسه ۲۹۵
بسم الله الرحمن الرحیم
شنبه ۱۴۰۱/۳/۲۱ (درس عیون مسائل نفس)
امیرالمؤمنین ع فرمود:
«إعلم أنّ لکُلِّ عَمَلٍ نَباتاً، و کُلُّ نباتٍ لاغنی بِهِ عَن الماءِ، و المِیاهُ مُختَلِفهٌ، فما طابَ سَقیُهُ طابَ غَرسُه وَ حَلَت ثَمَرتُهُ، و ما خَبُثَ سَقیُهُ خَبُثَ غَرسُهُ، وَ أَمَرَّت ثَمَرَتُه.»
بدان برای هر عملی نبات و رویشی است و هر نبات و رویشی بی نیاز از آب نیست، و آنها مختلف‌اند، آنچه آبیارش خوب باشد، درختش نیکو و میوه‌اش شیرین است و آنچه آبیاریش بد و ناپاک، درختش پلید و میوه‌اش تلخ خواهد بود
در مورد گیاه درست ولی در مورد عمل چطور وابسته به آب است،؟
، صورت اعمال در عارف و عامی یکسان است حتی در منافق و مؤمن صورت عمل یک جور است، پس تفاوت آن در چیست؟
تفاوت نماز عامی با عارف در چیست؟ چون صورت نماز یک چیز است، مثل آن گیاه و بسته به آن ابی که می‌خورد میوه آن شیرین می‌شود و یا تلخ می‌شود.
آب آن عمل، معرفت است که آن گیاه را سیراب می‌کند. اعمال ما میوه‌هایی است که از درخت جان ما بیرون میزند.
میوه‌هایی که از وجود انسان بیرون میاد بستگی به آن آب دارد که می‌خورد اگر آب ناپاک باشد اعمالی که از او سر میزند ناپاک و برعکس.
ان کسی که آب معرفتش پاک است میوه او طیب و پاکیزه است. منظور از آب علم و معرفت است.
در کافی باسنادش به یونس بن ظبیان از ابو عبدالله ع روایت کرده که آن حضرت فرمود:
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَى عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ قُلُوبَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَطْوِیَّهً مُبْهَمَهً عَلَى اَلْإِیمَانِ فَإِذَا أَرَادَ اِسْتِنَارَهَ مَا فِیهَا نَضَحَهَا بِالْحِکْمَهِ وَ زَرَعَهَا بِالْعِلْمِ وَ زَارِعُهَا وَ اَلْقَیِّمُ عَلَیْهَا رَبُّ اَلْعَالَمِینَ
حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام فرمود: خداوند دلهاى مؤمنان را پیچیده و بسته بایمان آفریده و هنگامى که بخواهد آنچه در آنست بدرخشد بباران حکمت آبیاریش کند، و بذر علم در آن بکارد، و زارع و سرپرست آن پروردگار جهانیان است
(اصول کافی)
*زارع خداوند است، آن کسی که می‌رویاند خداست فقط شما تخم را می‌کارید.
استاد و مربی تخم می‌پاشد در قلبهای افرادی که هستند.
در اینجا هر چه درس می‌خوانید مثل تجدد امثال، حرکت جوهری وووو در روح شما می‌نشیند ولی به شرط ابیاری درست که تحت نظر استاد و مربی باشد میوه سالم می‌دهد
*قلب مؤمن پر از علم و معرفت است.
روایت: خدا هیچ جاهلی را ولیی خودش نمی‌گیرد مااتخذالله ولیا جاهلا
لذا اولیاء خدا عالم هستند گرچه درس نخوانده باشند فهمی دارند در عالیترین مرتبه معرفت
برخی علوم ظاهری واصطلاحات علم حقیقی نیستند بلکه شبه علم‌اند
آیه قران الغاشیه
لَّیْسَ لَهُمْ طَعَامٌ إِلَّا مِن ضَرِیعٍ
نیستشان خوراکى جز از خار (۶)
بعضی از علوم مثل ضریع هستند نفعی ندارند و به انسان رشد و کمال نمی‌دهند.
ولیی خدا قلبش پر از اگاهی و معرفت است آیه «وَ مَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ». کسى‌که بخداوند ایمان دارد، قلبش هدایت شود
سوره: سوره تغابن
و عز من قائل فرمود: وَاللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا
و خدا از آسمان باران را فرستاد تا زمین را پس از مرگ زنده کرد
*یک معنای آیه همین آب است و معنای دیگر آن علومی که از اسمان می اید و زمین قلب انسان را زنده می‌کند و حیات می‌دهد.
و فرمود وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ یعنی و از آب هر زنده‌ای را قرار دادیم.
فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ لِلْحِمْیَرِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَى اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَهُ جَالِساً إِذْ جَاءَهُ رَجُلٌ فَسَأَلَهُ عَنْ طَعْمِ اَلْمَاءِ وَ کَانُوا یَظُنُّونَ أَنَّهُ زِنْدِیقٌ فَأَقْبَلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَضْرِبُ فِیهِ وَ یَصْعَدُ ثُمَّ قَالَ لَهُ: وَیْلَکَ طَعْمُ اَلْمَاءِ طَعْمُ اَلْحَیَوهِ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «وَ جَعَلْنٰا مِنَ اَلْمٰاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَ فَلاٰ یُؤْمِنُونَ»
معنی: من به نزد آن حضرت نشسته بودم به هنگامی که مردی آمد و از طعم آب از آن حضرت پرسید و می‌پنداشتند که آن مرد زندیق است، پس حضرت ابو عبدالله ع به زیر و رو کردن آن پرداخت و به او فرمود؛ وای بر تو طعم آب طعم زندگی است خدای عز و جل می‌فرماید و از آب هر موجود زنده‌ای را افریدیم ایا ایمان نمی اورند- آیا ایمان نمی‌آورید –
آب هم باعث حیات می‌شود. حیات ایمانی می‌دهد. پس آب خیلی تاثیراتی دارد چه آب ظاهری باشد چه آب معرفتی باشد.
الإمامُ علیٌّ علیه السلام: اُنظُرُوا مَن تُرضِعُ أولادَکُم؛ فإنّ الوَلَدَ یَشِبُّ علَیهِ.
امام على علیه السلام: دقت کنید که چه کسى فرزندان شما را شیر می‌دهد؛ زیرا کودک با شیر رشد می‌کند.
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنِ اَلْهَیْثَمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِسْتَرْضِعْ لِوَلَدِکَ بِلَبَنِ اَلْحِسَانِ وَ إِیَّاکَ وَ اَلْقِبَاحَ فَإِنَّ اَللَّبَنَ قَدْ یُعْدِی.
برای شیر دادن به فرزندت از دایه‌های خوشرو و زیبا استفاده کن و از زنان بد صورت و قبیح برحذر باش، زیرا شیر گاهی (صفات و ویژگی‌های روحی مادر را به فرزند) منتقل می‌کند.
و هم او فرمود: علیکم بالوضاء من الظئوره، فان اللبن یعدى.
ترجمه: بر شما لازم است دایه‌های خوبروى براى فرزندانتان برگزینید؛ زیرا شیر سرایت می‌دهد
الطارق
فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ مِمَّ خُلِقَ
پس بنگرد انسان از چه شد آفریده (۵)
خُلِقَ مِن مَّاءٍ دَافِقٍ
آفریده شد از آبى جهنده (۶)
یَخْرُجُ مِن بَیْنِ الصُّلْبِ وَالتَّرَائِبِ
که برون آید از میان کمر و استخوانهاى سینه (۷)
علامه طباطبایی سرسفره یک ربع به غذا نگاه می‌کرد آیه قران است فلینظر….. به غذا نگاه کنید
نکته: دوتا خلق آمده است مم مخفف من ما است
این جا قبل از خلقت، مم است خیلی مجمل است
دوتا میم است همان من ما است که بعد از خلق دوم بصورت من ماء تفصیل می‌خورد
چه کسی نطفه را اورد و به اینجا رسانید و چه کسی قطره‌ها را اینطور می‌کند و هر قطره به صورتی خاص در می اید یکی حیوان و یکی انسان….
عبس
فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَىٰ طَعَامِهِ
پس بنگرد انسان بسوى خوراکش (۲۴)
أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَبًّا
که ریختیم ما آب را ریزشى (۲۵)
ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا
پس شکافتیم زمین را شکافتنى (۲۶)
فَأَنبَتْنَا فی‌ها حَبًّا
پس رویانیدیم در آن دانه (۲۷)
وَعِنَبًا وَقَضْبًا
و انگورى و خرمایى (۲۸)
وَزَیْتُونًا وَنَخْلًا
و زیتونى و خرمابنى (۲۹)
وَحَدَائِقَ غُلْبًا
و باغچه‌هایی پیچیده (۳۰)
وَفَاکِهَهً وَأَبًّا
و میوه‌ای و چمنى (۳۱)
مَّتَاعًا لَّکُمْ وَلِأَنْعَامِکُمْ
بهره‌ای براى شما و براى دامهاى شما (۳۲)
بحث تفسیری، چرا می‌گوید:
خداوند انسان را آورد گذاشت کنار چهار پا یعنی این خوردن تو جنبه حیوانیت تو است. فکر نکنید با خوب خوردن آدم می‌شوید
ابن عباس آب را در سخن حق سبحانه فرمود:
“وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً ” به علم تفسیر کرد.
و خدای تعالی فرمود:
وَأَن لَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِیقَهِ لَأَسْقَیْنَاهُم مَّاءً غَدَقًا
و آنکه اگر پایدار می‌شدند برطریقت هر آینه می‌نوشانیدیمشان آبى فراوان (۱۶)
اگر به طریقت پایداری می‌کردند
طریق: راه است عرب به هر جا نمی‌گوید طریق! طریق، از طرق، کوبیدن در زدن
طریق آنجایی که بر اثر کوبش پا جا افتاده راه درست شده است.
در مجمع البیان امام صادق ع روایت شده که فرمود:” معناه لا فدنا هم علما کثیرا یتعلمونه من الائمه ع ”
یعنی که به آنها علم فراوان می‌دادیم که از ائمه ع می‌آموختند.
ودر کافی از امام باقر ع: فِی قَوْلِهِ تَعَالَى- وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِیقَهِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً «۱» قَالَ یَعْنِی لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى وَلَایَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ وُلْدِهِ ع وَ قَبِلُوا طَاعَتَهُمْ فِی أَمْرِهِمْ وَ نَهْیِهِمْ لَأَسْقَیْنَاهُمْ مَاءً غَدَقاً یَقُولُ لَأَشْرَبْنَا قُلُوبَهُمُ الْإِیمَانَ وَ الطَّرِیقَهُ هِیَ الْإِیمَانُ بِوَلَایَهِ عَلِیٍّ وَ الْأَوْصِیَاءِ.
امام باقر (ع) در تفسیر قول خداى تعالى (۱۶ سوره جن): «اگر پا بر جا بمانند بر روش حق آب بسیارى به آنها بنوشانیم» فرمود: یعنى اگر پا بر جا بمانند به ولایت و پیروى على بن أبى طالب (ع) امیر مؤمنان و پیروى اوصیاء از فرزندانش (ع) و بپذیرند طاعت آنها را در هر چه فرمان دهند و غدقن کنند، به آنها آب فراوان بنوشانیم، یعنى دل آنها را از ایمان لبریز کنیم، طریقت حق ایمان به ولایت على و اوصیاء است.
اگر استقامت می‌کردند بر ولایت امیرالمؤمنین ع و اوصیای از فرزندان ایشان در اطاعت کردن در امر و نهی آنها گوش می‌کردند پیروی اطاعت می‌کردند همانا آب فراوان می‌نوشانیدیم به آنها
یعنی قلبشان را سرشار از ایمان می کریدیم
جایی که امر و نهی ائمه را بپذیرد قلبش از ایمان سیرآب می‌شود
الحمدلله علی الولایه