ادبستان معرفت
استاد محمد مهدی معماریان ساوجی

برده داری در اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع برده داری در اسلام

این بحث بسیار گسترده و پر فروع است لکن قبل از ورود به بحث در تاریخ برده داری گوییم اینکه برده داری در چه زمانی بین انسانها رواج یافت چندان مشخص نیست و نمیتوان برای آن تاریخی مشخص نمود ولی آنچه مسلم است از هزاران سال پیش تا صد سال گذشته برده داری درجوامع بشری شایع بوده است
اما نحوه گرفتن برده مسئله قابل توجهی است که آن را به سه صورت گفته اند
۱ افرادی بودند که شغل آنها حمله به جوامع ضعیف و روستاهای عقب افتاده بود که افراد آن جوامع را به بردگی گرفته و در کشورهای پیشرفته به فروش می رساندند
۲ کسانیکه توان پرداخت مالیات یا بدهی خود را نداشته لاجرم خود و یا افراد خانواده شان به بردگی گرفته میشدند
۳ افرادی که در جنگها به اسارت در می آمدند و بعدا در بازارها به فروش میرسیدند

نکته مهمتر رفتار صاحبان و مالکان برده ها با آنان بود که در اکثر جوامع با خشونت و بیرحمی و حتی آزار و شکنجه همراه بود تا جائیکه مالک برده میتوانست برده خود را بقتل برساند بدون اینکه به کسی یا جایی پاسخ گو باشد و این جدای از استفاده های دیگری از جمله کارهای سنگین و طاقت فرسا بود که به عهده بردگان بود
و در پیری یا ایام مریضی نیز برده یا کنیز بحال خود رها میشد تا در اثر گرسنگی یا مریضی جان دهد
و صد البته استفاده و یا سوء استفاده های جنسی نیز از بردگان امری عادی تلقی میشد
بمثل کنیزکان جوان به امر مالکان خود باید تن فروشی میکردند و در آخر روز مبلغ دریافتی را به مالک خود پرداخت مینمودند در غیر اینصورت یا مورد شکنجه قرار میگرفتند و یا از دریافت غذا محروم میشدند
و اگر کنیزی دارای فرزندی میشد مالک آن حق داشت فرزند او را بعد از جدای از مادر بفروش برساند یعنی بردگان و کنیزان مالک هیچ چیزی نبودند مگر قوت و غذایی که مالک آنان به آنها میدادند یا احیانا لباسی که به آنها می پوشاندند
اما برخورد اسلام با برده داری چگونه بود؟
اسلام گرفتن برده را گناهی نا بخشودنی میداند چنانکه از رسولخداص روایت شده که سه گناه را خداوند نمی بخشد و یکی از آنها اینکه کسی انسانی آزاد را بفروشد یعنی فرد آزادی را تبدیل به برده نماید و همچنین برده داری بعنوان منفورترین شغلها در احادیث یاد شده است
اما اسارت در جنگ و تبدیل شدن به برده حرفی دیگر است زیرا در قدیم زندانهای آنچنانی برای اسرای جنگی وجود نداشته خاصه با مخارجی که شخص زندانی به جامعه تحمیل میکرده است لذا افراد اسیر شده در جنگها بین خانواده ها تقسیم میشدند تا بعنوان خدمتکار مورد استفاده قرار گیرند و غیر از این چاره ای نبود چون اگر روش برده داری تحریم میشد میبایست اسیران جنگی را از دم تیغ بگذرانند و کسی را بعنوان اسیر نگیرند
اما نکته اصلی در اسلام حقوقی بود که برای بردگان و کنیزان مقرر شد تا جائیکه رسولخداص فرمود از غذایی که خود میخورید به آنان بخورانید و از لباسی که میپوشید به آنان بپوشانید و حتی آنان را با القاب محترم صدا بزنید مثلا به آنان بگویید فتای یعنی جوانمرد من
و همچنین تشویق به آزادسازی آنان که بسیاری از کفارات اسلامی آزاد سازی بردگان عنوان شده است
و در آخر باید گفت برخی احکام اسلام تابع زمان و مکان و شرایط جامعه بشریست یعنی حکمی در یک زمان قابل اجراست که در شرایط دیگر زمانی یا مکانی لغو میشود مثل همین حکم برده داری
اما برخورد اهلبیت پیامبر اکرم ص با کنیزان و بردگان بگونه ای بوده است که بسیاری از آنان در وقت آزادی خود تمایلی به آزاد شدن نداشتند و میخواستند که همچنان در خانه و خدمت امامان معصوم بمانند که نمونه های آن در تاریخ زندگی امامان اهلبیت ع بسیار روایت شده است و تعدادی دیگر بعنوان مبلغ اسلام واقعی که از اهلبیت ع آموخته بودند به وطن خود می رفتند
و لازم بذکر است آخرین کشورهایی که سیستم برده داری در آنها ملقا شد کشورهای متمدن اروپایی و امریکایی بودند که حالا خود را طرفدار حقوق بشر معرفی مینمایند چون تا همین صدسال پیش سیستم برده داری در آن کشورها رواج داشت و حضور سیاهپوستان در امریکا و اروپا گواه صدق سخن ماست

سایت ادبستان معرفت-استاد محمد مهدی معماریان ساوجی.

به این نوشته امتیاز دهید
مطالب مرتبط
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.