بسم الله الرحمن الرحیم
سبوح قدوس ربنا و رب الملائکه و الروح
قال الله تبارک و تعالی «کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ * لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ * ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ»
سخن در باره یقین و مراتب آن است که دارای سه مرتبه کلی است :
۱) علم الیقین
۲) عین الیقین
۳) حق الیقین
در شرح و بسط مراتب یقین و معانی آن علما هر یک مطلبی بیان نموده اند لکن چون بعضی اقوال آنان مرضیّ نظر ما نبود در پی توضیح آن بر آمدیم.
پس گوئیم:
علم الیقین و مراتب بعد از آن همه مراتب شهود است و ربطی به علم استدلالی و علم نظری ندارد چنان که بعضی گمان کرده اند زیرا خداوند سبحان می فرماید «لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ * لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ» یعنی اگر علم الیقین داشتید جحیم را می دیدید. پس علم الیقین که نازلترین درجه یقین است همراه شهود و رؤیت است، و آن مکاشفات و مشاهداتی است که در دنیا برای اهل الله پیش می آید زیرا در آخرت که همگان جحیم را می بینند.
عین الیقین رؤیتی است که در برزخ بعد از انتقال به آن رخ می دهد و تفاوتش با علم الیقین در آن است که علم الیقین در خیال متصل مشهود می گردد و عین الیقین در خیال منفصل یعنی برزخ و مکاشفی که در دار دنیا مکاشفاتی از خیال منفصل برایش روی دهد عین الیقین روزیش گردیده است .
اما حق الیقین، مربوط به مکاشفات قیامتی است که در آن حقیقه الحقایق متجلی و ظاهر می گردد و حق به یقین یعنی کنار رفتن حُجب ظاهر می شود.
سالیان پیش مولایم شیخ نجم الدین طبری آملی:
در رؤیای صالحه ای به بنده فرمودند: «علم بالاتر است از یقین به دو آسمان».
در مبشره ای دیگر فرمودند: «وقتی انسان به یقین برسد تمام گناهانش مغفور می گردد و اگر انسان ها همه به یقین برسند همگی گناهانشان مغفور می گردد».
در بیداری وقتی به محضرشان عرض مسئله کردیم فرمودند: «علم از این جهت بالاتر از یقین است که یقین زیر مجموعه علم است».
خلاصه یقین کنار رفتن حجاب است از پیش دیدگان مؤمن و آن را مراتبی است که.
رزقنا الله و ایاکم بمحمّد و آله
وَالسَّلامُ عَلَیْکَم وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
(از نوشته جات استاد معماریان/دفتر حضورات-حضور ۳۰)
سایت ادبستان معرفت-استاد محمد مهدی معماریان ساوجی.