ادبستان معرفت
استاد محمد مهدی معماریان ساوجی

حضرت موسی ع و شعیب ع

بسم الله الرحمن الرحیم
غلط مشهور تاریخی

بسیاری از سیره نویسان وتاریخ نویسان اسلامی حضرت موسی ع را داماد حضرت شعیب ع میدانند
درحالیکه اصلا حضرت موسی ع وحضرت شعیب ع هم عصر نبوده اند
این اشتباه از آنجا بوجود آمده که درقرآن کریم محل نبوت حضرت شعیب را مدین ذکر کرده است وحضرت موسی ع نیز که از مصر گریخت به جانب مدین رفت وبا دخترشیخ مدین برخورد کرده وآخرالامر ازدواج کردند لذا اهل سیره وتاریخ گمان کردند که شیخ مدین همان حضرت شعیب ع است واین در حالیست که در قرآن کریم هیچ تصریحی به این امر نشده است ودر تورات نیز شیخ مدین را فردی بنام یثرون معرفی کرده وغیر از شعیب ع دانسته است
پس سفورا یا همان زیپوراه همسر حضرت موسی ع دختر حضرت شعیب نیست بلکه دختر شیخ مدین است که نامش یثرون است
وما این مطلب را در جای خود با استفاده از آیات قرآن به اثبات رسانیده ایم
البته این غلط بقدری شهرت پیدا کرده که حتی جناب حافظ در شعر خود آن را بازتاب داده است یعنی آنجا که میفرماید

شبان وادی ایمن گهی رسد بمراد
که چندسال بجان خدمت شعیب کند

که مراداز شبان وادی ایمن حضرت موسی ع است یعنی حافظ نیز این غلط تاریخی را در شعر خود آورده است چون اکثر سیره نویسان آنرا درکتب خود نگاشته اند
متن: استاد معماریان

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

موضوع : حضرت موسی و شعیب (ع)

یکی از غلط¬های مشهور پیرامون داستان أنبیا در مورد جناب موسی (ع) و حضرت شعیب(ع) است که اکثر مورخین بلکه مفسرین حضرت موسی (ع) را داماد جناب شعیب (ع) می دانند یعنی سفورا همسر حضرت موسی (ع) را دختر حضرت شعیب قلمداد کرده و این غلط حتی در نظم پارسی نیز رایج گشته است که مثلاً حافظ شیرازی گوید:
شبان وادی ایمن گهی رسد به مراد *** که چند سال به جان خدمت شعیب کند
که مراد از شبان وادی ایمن حضرت موسی (ع) است که چند سال شبانی پدر سفورا کرد بنا به تعهدی که در باب ازدواج با ایشان داده بود که حافظ نیز پدر سفورا، همسر حضرت موسی (ع) را جناب شعیب می داند.
قضیه ی ورود حضرت موسی (ع) به مدین با فرار از دست فرعونیان و برخورد با دخترانی که در کنار آب مدین گوسپند چرانی می کردند که عاقبت منجر به ازدواج حضرت موسی (ع) با یکی از آنان شد،در قرآن کریم در سورۀ قصص آیات۲۲ به بعد آمده است.
«وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْینَ وَجَدَ عَلَیهِ أُمَّهً مِّنَ النَّاسِ یسْقُونَ وَوَجَدَ مِن دُونِهِمُ امْرَأَتَینِ تَذُودَانِ قَالَ مَا خَطْبُکُمَا قَالَتَا لَا نَسْقِی حَتَّىٰ یصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَیخٌ کَبِیرٌ»

لکن در قرآن کریم هیچ گونه دلالتی مبنی بر این که این شیخ مدین حضرت شعیب (ع) باشد وجود ندارد و هنگام برخورد با حضرت موسی (ع) آن دخترانی که گوسپند چرانی می کردند در معرفی پدر خود گفتند «وَأَبُونَا شَیخٌ کَبِیرٌ» یعنی پدر ما پیرمردی است کهنسال و هیچ نامی از حضرت شعیب برده نمی شود.
جناب بهاءالدین خرمشاهی می نویسد که در تورات نام شیخ مدین یترون و یا یثرون آمده است
. اما درعلت این که چرا مورخان و مفسران شیخ مدین را جناب شعیب دانسته¬اند؛ گوییم این اشتباه از این جا ناشی شده است که در قرآن کریم آمده است که جناب شعیب به اهل مدین مبعوث شدند و این مطلب در چند جای قرآن کریم بدان تصریح شده است و از آن جا که حضرت موسی (ع) با فرار از دست فرعونیان به مدین گریختند لذا مورخان و مفسران قرآن تصور کرده¬اند که پس شیخ مدین باید جناب شعیب باشد با غفلت از این نکته که آیا زمان وقوف ده ساله حضرت موسی (ع) در مدین با زمان حیات جناب شعیب در این شهر در یک عصر بوده است و یا این که اصلاً این دو پیامبر الهی در زمان¬های مختلفی از تاریخ در این شهر می زیسته¬اند؟
با تفحّص در قرآن کریم در می یابیم که فاصله زمانی زیادی بین جناب شعیب (ع) و حضرت موسی (ع) وجود داشته است زیرا حضرت موسی (ع) حدود سه هزار سال قبل می زیسته¬اند و حضرت ابراهیم خلیل الرحمن تقریباً چهار هزار سال پیش و جناب لوط (ع) نیز همزمان با حضرت ابراهیم (ع) بوده¬اند که به دستور جناب ابراهیم (ع) به شهر سدوم و عمورا جهت ارشاد مردم می روند.
بعد از این مقدمه که روشن شد فاصلۀ زمانی حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع) حدود هزار سال بوده است گوییم وقتی حضرت شعیب قوم خود را انذار می نمود و آنان را از عذاب الهی بیم می داد خطاب به آنان می فرماید «وَمَا قَوْمُ لُوطٍ مِّنکُم بِبَعِیدٍ» یعنی قوم لوط از شما دور نیستند و با شما فاصله زمانی چندانی ندارند.
این کلام جناب شعیب (ع) نشان دهندۀ آن است که زمان زیستن حضرت شعیب (ع) به زمان زندگی حضرت ابراهیم که حدود چهار هزار سال پیش بوده است نزدیک بوده، پس با این وجود حضرت موسی (ع) و جناب شعیب نمی توانسته اند در یک عصر بوده باشند تا بخواهد برخوردی بین آنان باشد و این قضیه از اغلاطی است که جزو مشهورات قرار گرفته است.
جناب علامه طباطبایی نیز در تفسیر المیزان در ذیل این آیه می نویسد:(یعنی فاصله زیادی بین زمان شما و زمان قوم لوط نیست چون فاصله بین دو زمان این دو قوم کمتر از سه قرن بود، لوط معاصر با ابراهیم و شعیب معاصر با موسی(ع) بود).
بررسی تاریخ دقیق درنقدسخن حضرت علامه طباطبایی
خرمشاهی در تفسیرش در زندگی حضرت ابراهیم نوشته که ایشان ۱۹۰۰ تا۲۰۰۰ سال قبل از میلاد بوده¬اند و در مورد حضرت موسی (ع) می نویسد بین قرن های ۱۵ تا ۱۳ قبل از میلاد ظهور کرده است.
پس زمان دقیق بین این دو پیامبر ۶۰۰ سال است، یعنی اگر زمان ظهور حضرت موسی (ع) را قرن ۱۴ قبل از میلاد حساب کنیم یعنی میانگین قرن ۱۵ تا ۱۳ را در نظر بگیریم!
و اگر زمان حضرت موسی (ع) را قرن ۱۳ حساب کنیم و حضرت ابراهیم را ۲۰۰۰ سال قبل میلاد، فاصله حدود۷۰۰ سال می شود

اما اگر آخر عمر حضرت ابراهیم را در نظر بگیریم که ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد بوده و زمان حضرت موسی (ع) را قرن ۱۵ قبل از میلاد که حداقل فرض است باز چهارصد سال فاصله است.
در تاریخ بلعمی آمده است که از گاه ابراهیم (ع) تا هنگام موسی (ع) پانصد و شست و پنج بود.
پس این که علامه طباطبایی فرمودند فاصله زمان بین این دو قوم کمتر از سه قرن بوده به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و این که فرمودند حضرت شعیب با جناب موسی(ع) هم عصر بوده اند تکرار همان غلط مشهور است.
و عبارت حضرت شعیب که «وَمَا قَوْمُ لُوطٍ مِّنکُم بِبَعِیدٍ» می فهماند که فاصله زمانی چندانی بین ایشان(شعیب) با حضرت لوط (ع) و ابراهیم(ع) نبوده است لذا نمی توانسته با موسی (ع) هم عصر بوده باشد.
خاصه که کلام تورات مؤید گفتار ماست که شیخ مدین را شخصی بنام یثرون معرفی کرده واوراغیراز حضرت شعیب میداند.

سایت ادبستان معرفت-استاد محمد مهدی معماریان ساوجی.

۵/۵ - (۱ امتیاز)
مطالب مرتبط
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.