۹۹-۳-۳ تفسیر سوره مریم جلسه ۲
بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر سوره مریم ((شنبه ۹۹/۳/۳))
إِذْ نَادَیٰ رَبَّهُ نِدَاءً خَفِیا
هنگامی که خواند پروردگار خود را خواندنی آهسته (نهانی)(۳)
ندا خفیا یک پارادوکس دارد (ندا بلند صدا کردن است و خفیا مقابل آن است.
انسان گاهی وقت در همان پنهانی خدا را بلند صدا می‌کند اصلاً گاهی وقت بر زبان جاری نمی‌کند ولی در دل خود بلند خدا را می‌خواند ولی در ظاهر خفیاً است.
نکته (زکریا ندا می‌کند پروردگارش را! در جواب می‌فرماید:
فَنَادَتْهُ الْمَلَائِکهُ: ملائکه هم او را ندا کردند.
چرا ملائکه ندا کردند! در مورد حضرت مریم ملائکه گفتند، وقالت الملائکه یا مریم …
حضرت زکریا
قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّی آیهً
گفت پروردگارا بگذار برای من آیتی!
چرا حضرت زکریا نشانه خواست! چون نسبت به دریافت خود مشکوک بود و از راه دور بود.
روایت: نشانه خواست تا اطمینان پیدا کند از جانب خداست و از طرف شیطان نیست.
قَالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیبًا وَلَمْ أَکن بِدُعَائِک رَبِّ شَقِیا
گفت پروردگارا همانا سست شد استخوان از من و درخشید مرا سر به پیری و نبودم به خواندن تو پروردگار را تیره بخت (۴)
در آیه چند احتمال وجود دارد.
شقی یعنی بدبخت
هروقت دعا می‌کردم تو اجابت می‌کردی یعنی در خوشی و غیر خوشی در هر شرایطی تو را می‌خواندم
روایت: وقتی کسی در موقع گرفتاری خدا را می‌خواند فرشتگان میگویند صدای تو نا اشناست قبل از این کجا بودی!
نکته در این حدیث است چرا فرشتکان میگویند کجا بودی در حالیکه این خدا را خوانده بود؟! چون خداوند اکرم الاکرمین است هیچ وقت به بنده‌اش نمی‌گوید کجا بودی!
قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکمْ
بگو چه اهمیتی می‌داد پروردگار من به شما اگر دعای شما نبود.
می‌خواهد بگوید من از دعا کردن به درگاه تو هیچ وقت دور نبودم (اهمیت بنده به دعا کردن است.
جناب حافظ می‌فرماید
((حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس
دربند آن مباش که نشنید یا شنید))
نکته ظریفی در اینجاست که چرا شقیا را آورد؟ زیرا کسیکه از دعا دست بکشد شقی است و کسیکه به در خانه خدا نرود و از خدا طلب نکند شقی است.
«الدعا مخ العباده» (دعا مغز عبادات است)
روایت: از معصوم سؤال شد در نماز بیشتر قران بخوانیم یا دعا کنیم! فرمودند بیشتر دعا کنید
انسان از بزرگی حاجت هیچ وقت نباید بترسد حضرت زکریا دعایی کرد که تمام وسایط تعطیل بود ولی دعا می‌کند.
خداوند سبحان فرموده: وَقَالَ رَبُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ ۚ
اینها را حضرت زکریا مقدمه قرار می‌دهد و از اینجا دعا شروع می‌شود
وَإِنِّی خِفْتُ الْمَوَالِی مِن وَرَائِی وَکانَتِ امْرَأَتِی عَاقِرًا فَهَبْ لِی مِن لَّدُنک وَلِیا
و همانا ترسیدم خویشاوندانم را پس از من و بوده است زنم نازا پس ببخش مرا از نزد خود سرپرستی (فرزندی)(۵)
حضرت زکریا می‌گوید که همسر من از بنیان و پایه نازاست یعنی جوان هم بود ناز بود
یرِثُنِی وَیرِثُ مِنْ آلِ یعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیا
که ارث برد از من و ارث برد از خاندان یعقوب و بگردانش پروردگارا پسندیده (۶)
این دعای حضرت زکریاست و انی خفت الموالی
از وابستگان خود برای بعد از خودم می‌ترسم
چرا حضرت زکریا در پیری دعا می‌کند و فرزند می‌طلبد چرا قبل از آن درخواست نمی‌کرد؟
وقتی حضرت زکریا کفالت مریم را پذیرفت هر وقت می‌رفت به معبد
کلَّمَا دَخَلَ عَلَیهَا زَکرِیا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا
هروقت پیش حضرت مریم می‌رفت میوه‌های تازه می‌دید….
و سؤال می‌کرد اینها از کجاست؟ حضرت مریم در جواب می‌فرماید از نزد خداست.
و حضرت زکریا با دیدن این کرامات به دلش افتاد برای فرزند دار شدن دعا کند و فرزندی اینچنین بخواهد.
اول می‌گوید شرایط برای بچه دار شدن نیست ولی فرزندی به ما عطا کن
نکته ظریف در کتاب غص الفصوص آمده
وقتی حضرت زکریا دید بدون واسطه برای مریم غذا میاید فرمود من لدنک ولیا.. فرزندی هبه کن بدون واسطه. از نزد خودت
ۖ قَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِن لَّدُنک ذُرِّیهً طَیبَهً ۖ إِنَّک سَمِیعُ الدُّعاء
نکته اصلی (وقتی حضرت زکریا عبادت حضرت مریم و انقطاع او و کرامات او و حالات روحانی آور را دید لذا بدون واسطه طلب فرزند کرد. که ارث ببرد از کمالات او و جامعه را به دست او و سرپرستی او بسپارد.
و بشارت حضرت یحیی به او داده شد و حضرت یحیی خیلی اهل گریه بود و وقتی حضرت زکریا می‌خواست در مورد قیامت مردم را موعظه کند نگاه می‌کرد در آن جمع حضرت یحیی نباشد. چون فرزند عادی نخواسته بود.
یعقوب ع لقبش اسرائیل بود یعنی بنده خدا و آل یعقوب یعنی بنی اسرائیل کمالات بنی اسراییل را ارث ببرد.
ۖ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیا –
رضی یعنی مورد رضایت باشد
یا أَیتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ ﴿۲۷﴾ ای نفس مطمئنه (۲۷) ارْجِعِی إِلَی رَبِّک رَاضِیهً مَرْضِیهً ﴿۲۸﴾
و انی خفت الموالی (ترسی در وجود حضرت زکریا که نگران جامعه آن موقع بود بنی اسراییل طغیانگر بودند.
در دعای وارث می‌خوانیم
السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَهِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ نُوحٍ نَبِی اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ مُوسَی کلِیمِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیک یا وَارِثَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام
این بحث ارث معنوی که کمالات انها داشته باشد.
اما خداوند اینجا در استجابت دعای حضرت زکریا یک چیزی می‌فرماید.
یا زَکرِیا إِنَّا نُبَشِّرُک بِغُلَامٍ اسْمُهُ یحْییٰ لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیا
ای زکریا همانا مژده دهیمت به پسری که نامش یحیی است قرار ندادیم برایش پیش از این همنامی (۷)
نکته قابل توجه: یعنی فرزندی به او می‌دهیم کمالاتی دارد که قبلاً کسی نداشته (فرزندی می‌دهیم لم نجعل له من قبل سمیا است یعنی نه تنها وارث کمالات انبیای قبل است بلکه خود کمالاتی دارد که قبل از او نداشته‌اند
شباهتی بین حضرت عیسی ع و حضرت یحیی ع که هر دو با بشارت با اسم متولد شدند و این اسم بردن در بشارت مهم است چون اسماء حقیقی هستند.
در مورد حضرت ابراهیم بشارت دادیم اورا به غلام
حلیم در مورد اسماعیل و علیم در مورد اسحاق. اینجا در بشارت صفت آمده ولی در بشارت یحیی و عیسی ع بشارت با اسم آمده
یحیی از حیات است. گاهی زنده شدن در کشته شدن است.
حضرت یحیی به قتل رسید گاهی وقت بعضی چیزها در درون ضد آن است. ولکم فی القصاص حیات یا اولی الالباب
یحیی حیات بخش است باکشته شدن حیات می‌بخشد.
در بنی اسراییل یحیی ع داریم و در بنی اسماعیل امام حسین ع داریم چون پیامبر ما از فرزندان اسماعیل است
روایت: آنچه در امتهای گذشته در بنی اسراییل پیش آمده نعل بالنعل در این امت اتفاق می افتد.
شباهت بین حضرت یحیی و امام حسین ع بسیار است زیرا هر دو مذبوح شدند و هر دو رأس مطهرشان به شام فرستاده شد و
در دروازه جیرون سر یحیی را اویزان کردند و سر ابا عبدالله را هم در همانجا اویزان کردند.
امام حسین ع حیات بخش اسلام است و حضرت یحیی هم حیات بخش آل یعقوب بود.
اسماء از اسمان نازل می‌شوند و حقیقی هستند.
اسم امام حسین جدید بود همانطور که اسم یحیی جدید بود.
کمالی که به کسی عرضه می‌شود اگر قبل از این نبوده این شخص وارث کسی نیست خودش صاحب مقام است. و این معنی لم نجعل له من قبل سمیاً است
خداوند به برکت قرانش ما را از مقام انبیاء بهره مند بفرمایید.
الحمدالله علی الولایه