۱۴۰۳-۱-۹ تفسیر سوره هود جلسه ۱۰
بسم الله الرحمن الرحیم
🌹««الحمدالله رب العالمین الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا و طبیب قلوبنا و شفیع ذنوبنا العبد المؤید الرسول المسدد المحمود الاحمد ابوالقاسم المصطفی محمد»»
پنج شنبه ۱۴۰۳/۱/۹ تفسیر قران سوره هود
🧿موضوع: تفسیر ایات (۸۶ تا ۸۸) سوره هود
⬅️رسول الله ص: «سوره هــــــود مرا پیر کرد»
🌀اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
⬅️ادامه داستان حضرت شعیب ع:
📌اولین کسی که ترازو را درست کرد، حضرت شعیب بود.
🕋هود
بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ وَمَا أَنَا عَلَیْکُم بِحَفِیظٍ
ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺪﺍ [ﺩﺭ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭﺗﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺣﻖ ﻣﺮﺩم] ﺑﺎﻗﻲ می‌گذارد، ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ، ﻭ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ ﻧﻴﺴﺘﻢ. (٨۶)
⤴️بقیت الله چیست؟
بعضی مفسران میگویند آنچه خدا حرام کرده نباید دست زد، ولی آن چیزها که حلال کرده، بقیت الله است. یعنی برای ما باقی گذاشته است.
مثلاً دزدی نکنید، ربا نکنید ولی تجارت انجام دهید که حلال است. این تجارت بقیت الله است.
معنای دیگر بقیت الله: در روایات: انسانی که باقیمانده خدا بر روی زمین است.
📌 از سیاق آیات نیز این معنا قابل برداشت است. در آیه ۱۱۶ سوره بقره
«أُولُو بَقِیَّهٍ یَنْهَوْنَ عن الفساد فی الارض»
مراد از اولو بقیه، عالمان هستند. چون آنها هستند که از فساد در زمین جلوگیری می‌کنند.
📌 پس بقیت الله، انسانی است که باقیمانده خدا و تجلی اوست.
🕋هود
قَالُوا یَا شُعَیْبُ أَصَلَاتُکَ تَأْمُرُکَ أَن نَّتْرُکَ مَا یَعْبُدُ آبَاؤُنَا أَوْ أَن نَّفْعَلَ فِی أَمْوَالِنَا مَا نَشَاءُ إِنَّکَ لَأَنتَ الْحَلِیمُ الرَّشِیدُ
ﮔﻔﺘﻨﺪ: ﺍﻱ ﺷﻌﻴﺐ! ﺁﻳﺎ ﻧﻤﺎﺯﺕ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﺮﻣﺎﻥ می‌دهد ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﭘﺪﺭﺍﻧﻤﺎﻥ می‌پرستیدند ﺭﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺍﻟﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻛﻪ می‌خواهیم ﺗﺼﺮﻑ ﻛﻨﻴﻢ ﺩﺳﺖ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﻢ؟ ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ [ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ] ﺑﺮﺩﺑﺎﺭ ﻭ ﺭﺍﻩ یافته‌ای [ﭘﺲ ﭼﺮﺍ می‌خواهی ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻭﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻣﻮﺍﻟﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ؟!](٨٧)
⤴️ آیا نماز تو امر می‌کند؟ … معلوم می‌شود حضرت شعیب خیلی نماز می‌خواندند.
📌 مگر نماز امر می‌کند!!! بله، آیه قران↪️
ۖ إِنَّ الصَّلَاهَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ
همانا نماز است که (اهل نماز را) از هر کار زشت و منکر باز می‌دارد.
📌 کسی که اهل نماز باشد نمی‌تواند گناه کند. اهل نماز از گناه دور هست.
🚫حالا کسانی که اهل نماز هستندو گناه هم می‌کنند چطور؟ این‌ها چه کسانی هستند!!! این‌ها « فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ
الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ»
ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺯﺷﺎﻥ ﻏﺎﻓﻞ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻬﻞ ﺍﻧﮕﺎﺭﻧﺪ. (۵)
الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ
ﻫﻤﺎﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺭﻳﺎ می‌کنند (۶)
وَیَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ
ﻭ ﺍﺯ [ﺩﺍﺩﻥ] ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ [ﻭ ﺯﻛﺎﺕ، ﻫﺪﻳﻪ ﻭ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﺍﻥ] ﺩﺭﻳﻎ می‌ورزند. (٧)
بعضی از مفسرین می گویند مراد از صلاه، دین است.
⬅️إنّ عَمودَ الدِّینِ الصَّلاهُ
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمودند: همانا ستون دین [اسلام]، نماز است.
⬅️عنه صلى الله علیه و آله: بینَ الإیمانِ و الکُفرِ تَرکُ الصَّلاهِ
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: مرز میان ایمان و کفر، ترک نماز است.
📌قَالُوا یَا شُعَیْبُ أَصَلَاتُکَ تَأْمُرُکَ ان نترک..
ایا نمازت تو را امر می‌کند که ما ترک کنیم…
نکته ظریفی در این آیه هست که آنچه از زبان قوم شعیب نقل شده، از روی استهزاء و انکار است. درواقع میگویند اگر نمازی که تو می‌خوانی، امر می‌کند که بت پرستی نارواست، خود تو باید ترک کنی، ما که نماز نمی‌خوانیم تا دست برداریم. به ما ربطی ندارد!.
📌 آنها گفتند ترک کنیم آنچه پدران ما می‌پرستیدند؟! بت پرستی برای آنها سنت اجدادی بود.
آیا سنتها پسندیده‌اند؟!!!
📌 قرآن می‌گوید اگر سنتها معقول باشند، خوب است ولی اگر به صرف اینکه پدران ما این کار را انجام می‌دادند ما هم باید انجام دهیم، باطل است.
أَوْ أَنْ نَفْعَلَ فِی أَمْوَالِنَا…
یا از تصرف می‌خواهی در اموالمان دست برداریم؟
📌 در آیه، هم بحث خداپرستی و هم بحث تجارت با مردم مطرح می‌شود.
«تعظیم امر خالق و شفقت با خلق»
📌 قوم شعیب هم در ارتباط با خدا، اشکال داشتند که بت پرست بودند و هم در ارتباط با خلق که کم فروشی می‌کردند.
⬅️ در این سوره، اول داستان حضرت نوح و حضرت هود و حضرت صالح علیهما السلام و بعد حضرت لوط و حضرت شعیب علیهما السلام آمد.
در سه داستان نخست، تمرکز روی بت پرستی بود که شرک را کنار بگذارید. در داستان لوط و شعیب علیهما السلام، غیر از شرک، بحث گناهان مرتبط با خلق، هم وسط آمد. اولی بحث جنسی و دومی بحث اقتصادی.
📌 بعضی امور است که آسیب آن به همه می‌رسد. اقتصاد بازار برای جامعه حکم معده برای بدن است. معده با همه بدن در ارتباط است و بازار هم با همه جامعه در ارتباط است.
📌 وقتی اقتصاد جامعه خراب شد همه جامعه را خراب می‌کند مثل بحث جنسی وقتی خراب شد همه جامعه را خراب می‌کند و به فساد می‌کشاند. این‌ها باید قانونمند باشند.
📌 «إِنَّکَ لَأَنْتَ الْحَلِیمُ الرَّشِیدُ»
بعد از پرسشهای استهزاء آمیز که آیا نمازت ما را از بت پرستی تصرف در اموال نهی می‌کند باز به استهزاء تأکید می‌کنند آنک انت الحلیم الرشید. یعنی تو عاقل و رشد یافته‌ای. حلم داری و حلم مال عقل است. پس نباید این گونه از ما بخواهی!!
🕋هود
قَالَ یَا قَوْمِ أَرَأَیْتُمْ إِن کُنتُ عَلَىٰ بَیِّنَهٍ مِّن رَّبِّی وَرَزَقَنِی مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا وَمَا أُرِیدُ أَنْ أُخَالِفَکُمْ إِلَىٰ مَا أَنْهَاکُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِیدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَمَا تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ
ﮔﻔﺖ: ﺍﻱ ﻗﻮم ﻣﻦ! ﻣﺮﺍ ﺧﺒﺮ ﺩﻫﻴﺪ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻭﺷﻨﻲ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭم ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺍﻭ ﺭﺯﻕ ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ [ﺁﻳﺎ ﺭﻭﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻠﺎﻑ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﻭ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ؟] ﻭ ﻣﻦ نمی‌خواهم ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﺯ می‌دارم ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮم; ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺍﺭم ﺟﺰ ﺍﺻﻠﺎﺡ [ﺷﻤﺎ ﺭﺍ] نمی‌خواهم; ﻭ ﺗﻮﻓﻴﻘﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ [ﻳﺎﺭﻱ] ﺧﺪﺍﺳﺖ; ﺑﺮ ﺍﻭ ﺗﻮﻛﻞ ﻛﺮﺩم ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺍﻭ ﺑﺎﺯ می‌گردم. (٨٨)
⤴️ حضرت شعیب پاسخ می‌دهد که نظر شما چیست؟ اگر من بر بینه‌ای از پروردگارم باشم سر خود چیزی میگویم؟!
📌مفسرین میگویند که مراد از بینه، معجزه است ولی اینطور نیست. مراد آن است که من شهود کرده‌ام و لذا من ظاهری سخن نمی‌گویم. من بر بینه‌ای از پروردگارم هستم.
📌رِزْقًا حَسَنًا، المیزان رزق را به معنی نبوت گرفته است. اما از سیاق آیه بر می‌آید، بحث نبوت نیست. چون در قرآن همواره از قول انبیاء نقل شده که ما از شما هیچ اجری
نمی‌خواهیم. اینجا هم مراد از رزق، پول است. یعنی من بی پول نیستم که بخواهم شما را سر کیسه کنم.
📌اول بر بینه پروردگارم هستم و دوم من فقیر نیستم که از شما بگیرم، خدا به من روزی داده، روزی حسنه هم داده، پس اجر از شما نمی‌خواهم.
📌«وَمَا أُرِیدُ أَنْ…
نکته(اگر کسی انسان را به خوبی دعوت و از بدی نهی کند ولی خودش عمل نکند، تمام اعتقاد آدم به هم می‌ریزد.
⬅️امیرالمؤمنین ع در نهج البلاغه
خطبه ۱۷۵ – علوم بى پایان امام علیه السلام
أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی وَ اَللَّهِ مَا أَحُثُّکُمْ عَلَى طَاعَهٍ إِلاَّ وَ أَسْبِقُکُمْ إِلَیْهَا
اى مردم! سوگند به خدا من شما را به هیچ طاعتى وادار نمى‌کنم مگر آن که پیش از آن خود، عمل کرده‌ام
وَ لاَ أَنْهَاکُمْ عَنْ مَعْصِیَهٍ إِلاَّ وَ أَتَنَاهَى قَبْلَکُمْ عَنْهَا
و از معصیتى شما را باز نمى‌دارم جز آن که پیش از آن، ترک گفته‌ام.
📌رطب خورده، منع رطب کی کند.
📌واعظان کائن جلوه در محراب و منبر می‌کنند. چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند.
📌 اگر حرف مبلغ با عملش یکی نباشد، تبلیغش اثر نمی‌کند و کسی زیر بار نمی‌رود.
📌« اخالفکم إِلَىٰ مَا أَنْهَاکُمْ عَنْهُ…
‼️نکته(چرا اینجا «الی» آورد؟ اخالف با «فی» باید باشد.
📌 جناب علامه طباطبایی می‌فرماید: الی می‌آورد یعنی مخالفت کنم و خودم بروم سراغ آن چیزی که نهی می‌کردم یعنی به شما بگویم نکنید و خودم انجام بدهم.
📌« إِنْ أُرِیدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ..
آیه قرآن سوره بقره
قِیلَ لَهُمۡ لَا تُفۡسِدُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ قَالُوٓاْ إِنَّمَا نَحۡنُ مُصۡلِحُونَ
در زمین فساد نکنید مى گویند: فقط ما اصلاح گریم!
📌کسی می‌تواند اصلاح کند که خودش اصلاح شده باشد.
📌 انسان یک استطاعتی دارد. این یک نکته است.
هر انسانی در موقعیتی که قرار دارد یک استطاعتی دارد یکی در خانه خود می‌تواند اصلاح کند یکی در فامیل می‌تواند اصلاح کند. بعد باید علم داشته باشد برای اینکه می‌خواهد اصلاح کند.
📌هر کسی به اندازه علم و قدرتی که دارد می‌تواند اصلاح کند و راه و روش دارد (امر به معروف و نهی از منکر)
📌 آقا اباعبدالله سیدالشهداء عبارتی دارد که من خروج نکردم برای شر انگیزی یا طغیان کنم با فساد کنم فقط می‌خواهم امت جدم را اصلاح کنم.
📌 چطور آقا اباعبدالله اصلاح کردند!!! با کشته شدن خودش… امام حسین علیه السلام کشته شد که بگوید این‌ها زورگو هستند مسلمان نیستند.
📌کار انبیاء اصلاح کردن است البته شرایط دارد هر کسی نمی‌تواند بگوید من می‌توانم اصلاح کنم.
📌«وَمَا تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ..
توفیق از وفاق می اید، موفق شدن. موفق شدم نماز شب بخوانم توفیق نماز شب خواندن را پیدا کردم.
📌 توفیق کرد یعنی خدا یاری کرد.
“ایاک نعبد و ایاک نستعین”تنها تو را عبادت و پرستش می‌کنیم و تنها از تو یاری می‌جوییم.
📌 کمک می‌خواهیم برای پرستیدن تو، چنین نیست استقلال داشته باشم، من هیچ توفیقی ندارم مگر به خدا، هر قدم برمی‌دارم به توفیق الهی است انسان الهی خود را نمی‌بیند
📌فرق انسان موحد با غیر موحد چیست!! انسان موحد خود را نمی‌بیند فقط می‌گوید خدا، انسان غیر موحد فقط خود را می‌بیند.
📌 در گناهکاران خصوصیتشان این است که خود را گناهکار نمی‌دانند.
📌 ولی تمام انسان‌های مقرب خود را گنهکار می‌دانند.
📌 گناه مثل چیزی می‌ماند که در چشم انسان هست. چیزی را که در چشم باشد نمی‌توان دید. پس وقتی دور می‌شود می‌تواند ببیند. اگر از گناه دور شود، می‌تواند گناهان را ببیند و بفهمد که گناهکار هست.
📌« عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ»
بر او توکل می‌کنم
((در کتاب‌های اخلاقی بابی است به نام باب توکل))
📌 توکل یعنی وکیل گرفتن و در امور زندگی به خدا توکل کردن.
توکل می‌کنید باید انابه کنید مرتب به سوی او برگردید. اگر خدا را وکیل بگیری، آنچه برایت پیش می‌آید خیر است.
📌 بعضی اوقات توکل سخت می‌شود؛ چون کار آنطور که می‌خواهید نمی‌شود وقتی توکل می‌کنی کار آنطور که دلت می‌خواهد پیش نمی‌رود بلکه آنچه خدا می‌خواهد پیش می‌آید.
⬅️ حدیث از قول پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده است که: اگر بدن مؤمن را در دنیا قیچی قیچی کنند، برای او خیر است؛ «و إن ملک ما هم بین مشارق الارض و مغاربها کان خیرا له»؛ و اگر مالک شرق و غرب عالم شود، باز هم برای او خیر است؛ «و کل ما یصنع الله عزّوجلّ به فهو خیر له»؛ و هر چه خدا برای او بخواهد، برای او خیر است.
📌 پس اگر توکل کردی باید بدانی آنچه برایت پیش بیاید، خیر است.
صدق الله العلی العظیم
خدایا توفیقی بده ما در مورد قرآن تو کوتاهی نکنیم
و سهم و بهره ما از قرائت بیش از این باشد.
آمین
الحمدلله علی الولایه