۱۴۰۳-۱-۱۷ تفسیر سوره هود جلسه ۱۵
بسم الله الرحمن الرحیم
««الحمدالله رب العالمین الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا و طبیب قلوبنا و شفیع ذنوبنا العبد المؤید الرسول المسدد المحمود الاحمد ابوالقاسم المصطفی محمد»»
جمعه ۱۴۰۳/۱/۱۷ تفسیر قرآن سوره هود
موضوع: تفسیر آیات ۱۰۵ تا ۱۰۹ سوره هود
رسول الله ص: «سوره هــــــود مرا پیر کرد»
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
هود
یَوْمَ یَأْتِ لَا تَکَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ فَمِنْهُمْ شَقِیٌّ وَسَعِیدٌ
ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﺪ، ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺍﻭ ﺳﺨﻦ نمی‌گوید; ﭘﺲ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻴﺮﻩ ﺑﺨﺖ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﻚ بخت‌اند. (١٠۵)
نکته (نفس به معنای «خود» است) نفس به فرشتگان و جن و انس حتی به خود خدا هم تعلق می‌گیرد.
ترسناک است که انسان را به دادگاهی می‌برند که هیچ اجازه صحبت کردن ندارد.
بعضی‌ها گفته‌اند به غیر از شقی و سعید، طبقه دیگری هم داریم. مثلاً بعضی از بچه‌ها و مجانین و کسانی که حقیقت به گوش آنها نرسیده است، اینان چطور می‌شود؟!!! در روایت هست که اینها را در یک جا جمع می‌کنند. یک نفر از میان آنها برانگیخته می‌شود و آنها را دعوت می‌کند. دعوت به سوی جهنم یا بهشت. هر کس هر چه را بپذیرد. یعنی درنهایت، همان دو را داریم: راه سعادت و راه شقاوت.
هود
فَأَمَّا الَّذِینَ شَقُوا فَفِی النَّارِ لَهُمْ فِیهَا زَفِیرٌ وَشَهِیقٌ
ﺍﻣﺎ ﺗﻴﺮﻩ ﺑﺨﺘﺎﻥ [ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺒﺐ ﺗﻴﺮﻩ ﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮﺩ بوده‌اند] ﺩﺭ آتش‌اند، ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ناله‌های ﺣﺴﺮﺕ ﺑﺎﺭ ﻭ ﻋﺮﺑﺪﻩ ﻭ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ. (١٠۶)
تفاوت بین زفیر و شهیق؟!!! صدای الاغ دو قسمت دارد. یک قسمت نفَس خود را داخل می‌دهد و یک قسمت نفَس خود را بیرون می‌کشد، آنجا که نفس را تو می‌کشد زفیر است و آنجا که نفس را بیرون می‌دهد شهیق است.
شهیق بلندتر از زفیر است. شهیق و زفیر را می‌توان فریاد و ناله معنا کرد. کفار در آتش هم ناله دارند و هم جیغ می‌زنند.
نکته(ففی النار، پس در آتش، لهم برای انها، فیها.
دوباره فیها را فرمود، زفیر و شهیق.
چرا اینطور فرمود؟!!! یکی جایگاه آنها در آتش است یکی در این آتش، جایگاه آنها است، زفیر و شهیق دارند.
در این آیه ۵ بار حرف «ف» بکار رفته و فا حرف آفت است که تنها در سوره حمد نیامده است. به همین دلیل سوره حمد شفابخش است چون حرف آفت در آن نیست.
در آیات دیگر داریم خود جهنم ناله و فریاد دارد. چون اصوات با روح انسان تناسب دارند. انسان از بعضی آهنگ‌ها لذت می‌برد ولی بعضی از آنها روح انسان را آزار می‌دهند.
در قدیم موسیقی درمانی داشتیم بعضی از بیماری‌ها به وسیله موسیقی درمان می‌شده است.
هود
خَالِدِینَ فیها مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّکَ إِنَّ رَبَّکَ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیدُ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺎ آسمانها ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ جاودانه‌اند، ﻣﮕﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺸﻴّﺖ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ; ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺩﻩ می‌کند، ﺍﻧﺠﺎم می‌دهد. (١٠٧)
آیه از آیاتی است که معرکه آرای مفسران است چرا؟؟
خالد به چه معنا است؟ آیا خالد به معنی جاویدان است!!! خالد در اصل لغت عرب به چیزی گفته می‌شود که فاسد نمی‌شود یا به این زودی نابود نمی‌شود چیزی که ماندگار است می‌گویند خالد. اما به معنای جاویدان نیست.
آیا بهشتیان و جهنمیان در جهنم و با بهشت جاویدان هستند.؟!!
خالدین فیها ابداً، ابد، لغت فارسی است که از فارسی به عربی رفته است. ابد چیزی که نابود نمی‌شود.
و زمین را نیافریدیم مگر به حق و اجل مسمی.
خلقت آسمان و زمین یک زمانی دارد ولی زمان آن طولانی است.
سوره انبیاء آیه ۱۰۴
یَوْمَ نَطْوِی السَّمَاءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ ۚ کَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ ۚ…
روزی که آسمانها را مانند طومار در هم پیچیم و به حال اول که آفریدیم باز برگردانیم.
سوره هود آیه ۷
وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمَوَتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّهِ أَیَّامٍ وَکَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَآءِ
او کسى است که آسمانها و زمین را در شش روز (دوران) آفرید و عرش (حکومت) او بر آب قرار داشت.
در اینجا قبلاً بحثی داشتیم. خدا در شش روز آسمان و زمین را خلق کرد. قبل از خلقت آسمان …
آسمان و زمین أجل مسمی دارند. همیشه نیستند.
إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ ﴿۱﴾ هنگامی که خورشید را درهم پیچند
وَ إِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَتْ ﴿۲﴾ و ستارگان تیره و بی نور شوند. و……
یعنی نظام عالم برچیده می‌شود روزی که زمین به غیر زمین تبدیل می‌شود.
در قرآن آمده است آسمان و زمین یک سرآمدی دارد و ابدی نیست.
خالدین فیها ما دامت السموات و الارض…
تا موقعی که آسمان و زمین پابرجا هستند (پس یک زمانی دارد)
در بعضی روایات می‌فرماید: اینها در جهنم ماندگار هستند تا آسمان و زمین پابرجا است و این در مورد عذاب برزخی است.
وَمِن وَرَآئِهِم بَرۡزَخٌ إِلَىٰ یَوۡمِ یُبۡعَثُونَ
پشاپیش آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته خواهند شد.
برزخ یعنی واسطه و فاصله.
واسطه بین دنیا و قیامت را برزخ می‌گویند.
آقا امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرماید: اینکه محدود می‌کند و می‌گوید عذاب تا آسمان و زمین پابرجا است، خالد است، عذاب برزخی را می‌گوید که ماندگار هستند. و جزء مراتب عالم آخرت است.
و اما بحث دیگر [الا ما شاء ربک، مگر پروردگارت بخواهد.
اینجا استثنا آورد تا مگر پروردگارت بخواهد الا ماشاء ربک.
روایت: اهل جهنم می‌میرند اما اهل بهشت نمی‌میرند.
مردن یعنی خروج و مرگ، انتقال از عالمی به عالم دیگری است.
روایت: آخرین کسانی که از جهنم خارج می‌شوند کسانی هستند که بغض علی و فاطمه در قلب آنها نباشد که اینان با همه گناهان، بالاخره اهل نجات هستند.
از بهشت کسی بیرون نمی‌رود ولی از جهنم بیرون می‌روند.
اهل جهنم وقتی که از جهنم بیرون می‌آیند در چشمه‌ای به نام ماء الحیاه غسل داده می‌شوند که آن آلودگی‌های جهنم از آنها پاک می‌شود.
روایت: وقتی اهل جهنم وارد بهشت می‌شوند اهل بهشت می‌گویند اهل جهنم آمدندو اهل جهنم می‌گویند خدایا این اسم را از ما بردار و خداوند آن علامت را از آنها پاک می‌کند. اینها وارد بهشت می‌شوند ولی بهشت درجات دارد و با اولیای خدا همنشین نمی‌شوند.
روایت: بعضی از شیعیان ۳۰۰ هزار سال در جهنم برزخی می‌مانند تا نجات پیدا کنند.
امام صادق (ع) می‌فرماید: «برزخ همان عالم قبر است که پاداش و کیفر میان دنیا و آخرت است، به خدا ما بر شما نمی‌ترسیم مگر از برزخ.
هود
وَأَمَّا الَّذِینَ سُعِدُوا فَفِی الْجَنَّهِ خَالِدِینَ فیها مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّکَ عَطَاءً غَیْرَ مَجْذُوذٍ
ﺍﻣﺎ ﻧﻴﻚ ﺑﺨﺘﺎﻥ [ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ ﺧﺪﺍ ﺳﻌﺎﺩﺕ یافته‌اند] ﺗﺎ آسمانها ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ، ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ جاودانه‌اند ﻣﮕﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﻣﺸﻴّﺖ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻛﺮﺩﻩ، [ﺑﻬﺸﺖ] ﻋﻄﺎﻳﻲ ﻗﻄﻊ ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ ﻭ ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ. (١٠٨)
مجذوذ و محدود هر دو معنای آن به هم نزدیک است.
مجذوذ قطع شده است، غیر مجذوذ، نامحدود است.
درباره کسانی که سعادتمند شده‌اند، می‌فرماید ما آنها را سعادتمند کردیم و اما کسانی که شقی شدند می‌فرماید: اعمال آنهاست که باعث شقی شدن آنها می‌شود در مورد حضرت آدم می‌فرماید ربنا ظلمنا انفسنا.
در بهشت هستند الا ما شاء ربک.
گفته شد اهل بهشت خارج نمی‌شوند ولی این استثنا که آورد برای چیست؟؟
یکی اینکه اولاً مشیت خدا را اثبات کند که مشیت خدا هست و جریان دارد چه در بهشت و چه در جهنم.
و اما نظر دیگر، استثنای الا ما شاء ربک.
یعنی الا، به جز، آنچه پروردگارت بخواهد
برای اهل بهشت که در بهشت هستند جز آنچه خدا بخواهد، چیزهای دیگری هم برای انها است. شاید در بهشت نباشد بالاتر از آن به آنها عنایت کند.
بعضی بهشت را به ارث می‌برند و بهشت موروثی است
جناب حافظ
«دولت آن است که بی خونِ دل آید بکنار
ورنه با سعی و عمل باغ جنان این همه نیست»
و یک سری هستند که در جنات نعیم هستند.
النعیم ولایتنا…. ولایت ما است به عمل نیست چیزی مافوق این حرفا است مربوط به ولایت است.
حالا الا ما شاء ربک مگر خدا بخواهد یک نظریه دیگر هست دنبال این الا
یکی در آیه ۱۰۷ آورد الا ما شاء ربک و یکی در آیه، ۱۰۸ آورد:
در آیه ۱۰۷ ( إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّکَ ۚ إِنَّ رَبَّکَ فَعَّالٌ لِمَا یُرِیدُ)
در آیه ۱۰۸ ( إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّکَ ۖ عَطَاءً غَیْرَ مَجْذُوذٍ)
غیر مجذوذ را آورد که دیگر بهشت آنها قطع نشود که متصل می‌شود به قیامت آنها.
روایت تأویلی در ذیل این آیه:
این بهشت و جهنم که در اینجا آورده شد و بعد استثنا آورد این ولایت طاغوت و ولایت الله است.
ممکن است تحت ولایت دشمنان خدا باشد، الا ما شاء…. از تحت ولایت آنها بیرون بیاید توبه کند و تحت ولایت الله باشد و برعکس آن هم می‌شود.
امام صادق در امالی شیخ صدوق: انسانی برود جایی و سخنی را گوش کند وجای دیگر آبروی مؤمنی را با نقشه ببرد خدا این را از تحت ولایت خود بیرون می‌کند و وارد ولایت شیطان می‌کند و شیطان هم او را نمی‌پذیرد.
مؤمن شاید خطا کند ولی دروغ نمی‌گوید و خیانت نمی‌کند.
آیه قرآن: مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَه….
فرمود حسنه را با خود به جهان آخرت بیاورد، نه اینکه حسنه را بدست بیاورد و دوباره از دست بدهد.
هود
فَلَا تَکُ فِی مِرْیَهٍ مِّمَّا یَعْبُدُ هَٰؤُلَاءِ مَا یَعْبُدُونَ إِلَّا کَمَا یَعْبُدُ آبَاؤُهُم مِّن قَبْلُ وَإِنَّا لَمُوَفُّوهُمْ نَصِیبَهُمْ غَیْرَ مَنقُوصٍ
ﭘﺲ ﺩﺭ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﺒﻮﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎﻥ می‌پرستند، ﺷﻚ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺵ; ﺍﻳﻨﺎﻥ نمی‌پرستند ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻪ ﭘﺪﺭﺍﻧﺸﺎﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ می‌پرستیدند [ﻭ ﺁﻥ ﭘﺮﺳﺘﺸﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺟﻬﻞ ﻭ ﺑﻲ ﺧﺮﺩﻱ ﺑﻮﺩ]. ﻭ ﻣﺎ ﺳﻬﻤﺸﺎﻥ ﺭﺍ [ﺍﺯ ﻋﺬﺍﺏ] ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﺑﻲ ﻛﻢ ﻭ ﻛﺎﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺩ. (١٠٩)
از تفسیر این آیه مفسرین به راحتی عبور کرده‌اند.
خطاب به رسول الله ص است: فلا تک فی مریه…
مریه، یعنی شک، شک همراه با تهمت.
مگر پیامبر در مورد این چیزها که می‌پرستیدند، شک می‌کرده‌اند؟ در چه چیز پیامبر شک باید کند چرا؟!!!
مما یعبد هولاء ما… پرستش می‌کردند همان چیزهایی که پدران آنها پرستش می‌کردند. گاهی وقت پدران آنها را می‌گوید، شامل حال اجداد آنها که بت پرست بودند هم می‌شود، نه فقط پدر خودشان…
شک نکنی به طرف خوبی اینها؛ چون همانطور که پدران آنها بودند اینها هستند. و اینها می‌گفتند ما سنگ و بت نمی‌پرستیم ما روح اینها را پرستش می‌کنیم.
می‌گوید شک نکنی به حرف‌های اینها. اینها هم بت پرست هستند و کسی که بت پرست باشد، خدای لایزال را پرستش نمی‌کند.
در زمان پیامبر می‌گفتند ما این سنگ را نمی‌پرستیم بلکه روح این سنگ را می‌پرستیم. قرآن می‌گوید اینها چرت و پرت می‌گویند اینان همان که پدرانشان پرستش می‌کردند پرستش می‌کنند فقط حرف خود را عوض کرده‌اند و تمام حرف هم روی این سنت آنها است.
و می‌فرماید: وانا لموفوهم….
بدون نقص تمام نصیب اینها را به آنها می‌دهیم حالا نصیب اینها چیست؟!! آیا دنیا است یا در آخرت نصیب آنها را می‌دهیم!!!
روایت: حضرت موسی به خداوند فرمود: فرعون ادعای خدایی می‌کند چرا روزی او را قطع نمی‌کنی خداوند فرمود اگر او ترک بندگی می‌کند ما ترک خدایی نمی‌کنیم ما نصیب آنها را بدیشان می‌دهیم.
صدق الله العلی العظبم
خدایا توفیقی بده ما در مورد قرآن توکوتاهی نکنیم
و سهم و بهره ما از قرائت بیش از این باشد
آمین
الحمدلله علی الولایه