۱۴۰۳-۱-۱۴ تفسیر سوره هود جلسه ۱۳

بسم الله الرحمن الرحیم

««الحمدالله رب العالمین الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا و طبیب قلوبنا و شفیع ذنوبنا العبد المؤید الرسول المسدد المحمود الاحمد ابوالقاسم المصطفی محمد»»

سه شنبه ۱۴۰۳/۱/۱۴ تفسیر قرآن سوره هود

موضوع: تفسیر آیات ۹۶ تا ۱۰۱ سوره هود

رسول الله ص: «سوره هــــــود مرا پیر کرد»

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

مقدمه (قرآن، رکوع رکوع است به اصطلاح امروزی پاراگراف پاراگراف هست و هر رکوع آن مربوط به موضوعی است)

«داستان حضرت موسی ع»

هود

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِآیَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِینٍ

ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻮﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ نشانه‌های ﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﻫﺎﻧﻲ ﺭﻭﺷﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻳﻢ (٩۶)

حضرت موسی با یک ابرقدرت روبرو بود.

انسان‌ها آفریده شده‌اند برای اینکه به کمال برسند. البته برای زندگی دنیا هم چیزهایی نیاز هست. تکنولوژی نیاز است و…. ولی گاهی وقت این‌ها روبروی هم قرار می‌گیرند.

در داستان موسی ع، چون طرف او (فرعون) از نظر دنیوی، خیلی عظمت داشت لذا خداوند در مقابل، معجزاتی را با حضرت موسی همراه کرد که با هیچ نبی دیگری همراه نکرده بود. فرمود با موسی ع سلطان مبین فرستادیم. موسی ع سلطنتی داشت در مقابل سلطنت فرعون.

معجزات باید با علوم زمانه سنخیت داشته باشند. قوم فرعون علاوه بر اینکه در تکنولوژی پیشرفت داشتند، در علوم غریبه هم پیشرفت داشتند که یکی از شاخه‌های آن سحر و جادو بود و جادوگرانی در میان آنها بودند.

حالا آنها چه کار کردند!!!!!

هود

إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ وَمَا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِیدٍ

ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻭ ﺳﺮﺍﻥِ [ﻗﻮمِ] ﺍﻭ، ﻭﻟﻲ [ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻣﻘﺎم ﻭ ﻣﺎﻝ ﺧﻮﺩ] ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﺮﺩﻧﺪ، ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻭ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻧﺒﻮﺩ. (٩٧)

آن‌ها از امر فرعون تبعیت کردند در حالی که امر فرعون رشد یافته نبود و انسانیت آنها را درست نمی‌کرد.

انسان‌ها باید در این دنیا به کمال برسند. بعد از این که از دنیا می‌روند، آن طرف، سؤال می‌شود: چه آوردی با خود!!!!!

اینجا با دیدن آن همه معجزات حضرت موسی باز به طرف فرعون رفتند. فرعون مظهر زرق و برق دنیا بود.

هود

یَقْدُمُ قَوْمَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ

[ﻓﺮﻋﻮﻥ] ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻗﻮﻣﺶ می‌رود، ﭘﺲ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﺩﺭﻣﻰ ﺁﻭﺭﺩ، ﻭ ﺑﺪ ﻧﺼﻴﺐ ﻭ ﺳﻬﻤﻰ ﺍﺳﺖ [ﺁﺗﺸﻲ] ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ می‌شود. (٩٨)

ریشه یابی کلمه «ورد»

کلمه ورد در اصل به معنی آب است. وارد یعنی کسی که داخل آب می‌شود. بعداً به هر کسی که کاری را بلد است، وارد گفته شده است.

وارد، کسانی بودند که در کاروان‌ها جلو می‌رفتند، چون چاه‌های آب را می‌شناختند.‌ در سوره یوسف آمده است واردشان را فرستادند تا چاه آب را شناسایی کند.

حال درباره فرعون، فاوردهم النار… فرعون روز قیامت جلو می‌افتد و این‌ها را وارد آتش می‌کند.

آب مایه حیات است، در آخرت هم آب وجود دارد آنجا هم انسان مثل این دنیا نیاز به آب دارد.

اکل و شرب هم در دنیا است و هم در آخرت.

و بئس الورد المورود.

بد واردگاهی است آنجا که وارد می‌شوند.

شیخ بها می‌فرماید بئس یعنی بدترین و نعم یعنی بهترین.

چرا فرعون در پیش قوم خود می افتد!!! چون در دنیا پیش افتاده بود و قومش از او تبعیت می‌کردند کسی که اینجا دیگران تابع او هستند، روز قیامت دنبال همان فرد می‌روند.

روایت: شیعیان ما در قیامت چنگ می‌زنند به کمربند ما و ما هم به کمربند رسول الله هر کجا که رسول الله برود ما هم می‌رویم و هر کجا که ما برویم شیعیان ما هم می‌آیند.

نکته (سه بار در این آیه ماده ورد آمد. فاوردهم، بئس الورد، المورود. در آیه قبل نیز سه بار کلمه فرعون بکار رفت (الی فرعون، امر فرعون، امر فرعون) و سه بار هم «ق» را به کار برد یقدم، قومه، القیامه،)

در بسم الله الرحمن الرحیم سه اسم آمده: الله رحمان و رحیم)

در سوره قدر سه بار لیله القدر به کار رفته است:

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ

وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَهُ الْقَدْرِ

لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ

تمام این‌ها نکته دارد و قابل توجه است و نباید از کنار این‌ها رد شد. سه بار برای هر کاری تاکید شدید هست.

فرعون پیشوای این‌ها بود و آنها را در بدترین آبشخور وارد می‌کند. همانطور که در دنیا فساد و طغیان می‌کرد و جوابگوی کسی هم در مورد کارهایش نبود چون می‌گفت انا ربکم الاعلی، من خدا هستم و هر کاری بخواهم می‌کنم.

مراتب سه گانه داریم: دنیا، برزخ، قیامت. در قرآن دو نوع امام داریم: امامانی که دعوت به سوی آتش می‌کنند، مثل فرعون که از ائمه ضلال بود و امامانی که مردم را به سوی بهشت دعوت می‌کنند.

هود

وَأُتْبِعُوا فِی هَٰذِهِ لَعْنَهً وَیَوْمَ الْقِیَامَهِ بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ

ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻟﻌﻨﺘﻲ ﺑﺪﺭﻗﻪ ﺷﺪﻧﺪ [ﻭ ﺁﻥ ﻟﻌﻨﺖ] ﺑﺪ عطیه‌ای ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ می‌دهند. (٩٩)

این آیه را می‌توان دو جور قرائت کرد:

اول گفته شود(وَأُتْبِعُواْ فِى هَذِهِ لَعْنَهً و بعد گفته شود

وَیَوْمَ الْقِیَمَهِ بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُود خوانده شود.

یا

اینطور اول خوانده شود (وَأُتْبِعُواْ فِى هَذِهِ لَعْنَهً وَیَوْمَ الْقِیَمَهِ و بعد خوانده شود، بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ.

نکته (وقتی انسان دنبال کسی می‌رود، آثار یا تبعاتی دارد. اگر دنبال امام هدایت برود، رحمت او را تعقیب می‌کند و اگر دنبال امام ضلالت برود، پیامدش لعنت است. و اتبعوه فی هذه لعنه.

تعاقب در تجلی و تعاقب در اعمال.

چرا گفته شده روز خود را با صدقه آغاز کنید؟ وقتی که کار نیک انجام می‌دهید پشت سر آن زنجیره وار کار نیک می‌آید تا آخر روز؛ مگر آن وسط خطایی سر بزند و این زنحیره قطع شود. برعکس آن کسی که گناه کند، گناه بعدی مثل زنجیره می‌آید تا جایی که استغفار کند و کار نیک انجام بدهد که این زنجیره گناه قطع شود.

ابتدای روز به منزله سر شتر است که با بدن شتر فاصله دارد سر هر طرف برود بدن هم دنبال او می‌رود. روز هم همینطور است. ابتدای روز را هر طور شروع کنید بقیه روز هم همینطور ادامه دارد. ـ

روایت: پیامبر خدا زمانی که از خواب برمیخاست سر به سجده می‌گذاشت و می‌فرمود:

((الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَحْیَانَا بَعْدَ مَا أَمَاتَنَا وَإِلَیْهِ النُّشُورُ)). ستایش از آن خدایى است که ما را بعد از مردن زنده گردانید و زنده شدن به سوی اوست.

نکته (وقتی که از خواب بیدار می‌شوید با ذکر «یا الله یا بسم الله الرحمن الرحیم» روز خود را شروع کنید که بقیه روز شما با خیر و برکت باشد.

رفد، معنی بخشش و هدیه دادن است. منتها رفد به معنی یار و یاری هم است.

بخشش با یاری چه ربطی دارد؟ از آنجا که وقتی کسی به کسی می‌بخشد و هدیه می‌دهد، این بخشش او را در هزینه زندگی، یاری می‌کند.

زمانی که حضرت موسی دریا را شکافت و سپاه فرعون دنبال آنها رفتند، بلا دنبال آنها بود. آخرین نفر از یاران حضرت موسی که خارج و اولین نفر از لشکر فرعون وارد شد، دریا آنها را غرق کرد.

هود

ذَٰلِکَ مِنْ أَنبَاءِ الْقُرَىٰ نَقُصُّهُ عَلَیْکَ مِنْهَا قَائِمٌ وَحَصِیدٌ

ﺍﻳﻦ ﺍﺯ گزارش‌های ﺷﻬﺮﻫﺎ [ﻭ ﺍﻫﻞ ﺁﻧﻬﺎ] ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻜﺎﻳﺖ می‌کنیم، ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ [ﺷﻬﺮ] ﻫﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺟﺎﻳﻨﺪ، ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﺭﻭ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺑﺎﺩ رفته‌اند!(١٠٠)

سؤال شده چرا در قرآن تنها نام ۲۷ پیامبر آمده است و بقیه را نام نبرده‌اند!!!!

در اینجا آمده است خداوند نام فرعون و اخبار بعضی شهرها را گفته است.‌یعنی می‌خواهد بگوید خداوند با این‌ها چه کرد و درس بگیرید ولی بنا و قرار نیست نام همه را ببرد.

نظام این عالم برای همه نظام عدل است.

حضرت علی علیه السلام فرمود هرچه در امم گذشته اتفاق افتاده برای شما هم اتفاق می‌افتد و پیش می‌آید فرقی ندارد.

این عالم قوانینی دارد منتها بعضی از قوانین را نمی‌دانیم مثلاً آب نخوری تشنگی را می‌بینی ولی کم فروشی کنی به این زودی نتیجه آن انفاق نمی‌افتد. قرآن می‌گوید این کار را بکنید هلاک می‌شوید و حتماً اتفاق می‌افتد.

من انباء القری

نکته (این «من» تبیعضیه است. بعضی گفته‌اند منها قائم و حصید، بعضی‌ها درو می‌شوند یعنی چه؟!! یک معنای آن این است که بعضی روستاها پابرجا است و در آن زندگی می‌کنند مثل مدین که بعد از عذاب زندگی در آن ادامه دارد ولی بعضی مثل قوم لوط درو شدند و دیگر بعد عذاب، کسی آنجا زندگی نمی‌کند. فقط حضرت لوط و دخترانش باقی ماندند.

هود

وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَٰکِن ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِی یَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مِن شَیْءٍ لَّمَّا جَاءَ أَمْرُ رَبِّکَ وَمَا زَادُوهُمْ غَیْرَ تَتْبِیبٍ

ﻭ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﺘﻢ ﻧﻜﺮﺩﻳﻢ، ﻭﻟﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺳﺘﻢ ﻭﺭﺯﻳﺪﻧﺪ، ﭘﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻋﺬﺍﺏ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪ، ﻣﻌﺒﻮﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺧﺪﺍ می‌پرستیدند، ﭼﻴﺰﻱ [ﺍﺯ ﻋﺬﺍﺏ ﺭﺍ] ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﻓﻊ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ، ﻭ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺟﺰ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻭ ﻫﻠﺎﻛﺖ ﻧﻴﻔﺰﻭﺩﻧﺪ. (١٠١)

شاید کسی سؤال کند چرا خداوند اینها را هلاک کرد و عذاب نازل کرد؟!!! این عالم حساب و کتاب دارد. مثلاً وقتی گفته شود چاقو در چشم بزنید کور می‌شود، نباید انجام بدهید و نمی‌توانید بگویید چشم خودم است.

این‌ها خودشان به خودشان ظلم کردند. انبیا می‌گویند این عالم حساب و کتاب دارد نظام نظام عدل است این کار را انجام ندهید باید انجام داده نشود وگرنه نتیجه آن به خود شما می‌رسد.

فما اغنت عنهم… این‌ها برای خود خدایانی درست کردند و فکر کردن این خدایان می‌توانند جلوی بلاها را بگیرد. وقتی امر پروردگار بیاید هیچ کاری خدایان آنها نمی‌توانند بکنند و هیچ چیز جلودار آن نیست.

و ما زادوهم غیر تتبیب. یعنی نیست.

تَبَّتۡ یَدَآ أَبِی لَهَبٖ وَتَبَّ. تتبیب هم همان است.

پرستش خدایان دروغین فقط نابودی انها را زیاد کرد.

حدیث: امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود به قدری امور بسته تقدیر است که گاه مرگ در تدبیر است.

به جز دست به دامان خدا شدن، هیچ چیز فایده‌ای ندارد. همه فقیر خدا هستند.

یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ.

ای مردم، شما همه به خدا فقیر و محتاجید و تنها خداست که بی‌نیاز و غنیّ بالذّات و ستوده صفات است.

صدق الله العلی العظیم.

خدایا توفیقی بده ما در مورد قرآن تو کوتاهی نکنیم

و سهم و بهره ما از قرائت بیش از این باشد.

الحمدلله علی الولایه

دانلود فایل صوتی