۱۴۰۲-۱-۸ تفسیر سوره هود جلسه ۴
بسم الله الرحمن الرحیم،
سه شنبه ۱۴۰۲/۱/۸، ایام ماه مبارک رمضان
((تفسیر سوره هود، «جلسه ۴»))
«بسم الله الرحمن الرحیم»
نکته در مورد آیه، (وَمَا مِن دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ…. و ارتباط آن با کسانیکه سر در گریبان خود فرو می‌برند…تا مخفی کنند، این را هم می‌شود به خداوند ربط داد و هم به رسول خدا ربط داد. که به جزئیات این عالم، علم دارند،
وَمَا مِن دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ…. نه اینکه به شما علم دارد بلکه هر جنبنده‌ای که در روی زمین هست وبه ارزاق آنها خداوند علم دارد جایگاه تولد و مرگ آنها را می‌داند.
هر موجودی غذای خاص خودش را دارد و خداوند به همه علم دارد و همه در کتاب مبین جمع است.
هود: وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیامٍ وَکانَ عَرْشُهُ عَلَی الْمَاءِ لِیبْلُوَکمْ أَیکمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَلَئِن قُلْتَ إِنَّکم مَّبْعُوثُونَ مِن بَعْدِ الْمَوْتِ لَیقُولَنَّ الَّذِینَ کفَرُوا إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُّبِینٌ
و او کسی است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید، در حالی که تخت فرمانروایی‌اش بر آب قرار داشت، تا شما را بیازماید که کدام یک نیکوکارترید؟ و اگر بگویی: [ای مردم!] شما یقیناً پس از مرگ برانگیخته می‌شوید، بی تردید کافران می گویند: این سخنان جز جادویی آشکار نیست. (۷)
تفسیر آیه(این آیه از جمله آیاتی است که خیلی بحث دارد.
قسمت اول، وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیامٍ…(فی سته ایام در شش روز یعنی چه؟
وَکانَ عَرْشُهُ عَلَی الْمَاءِ… عرش خدا بر روی آب است یعنی چه؟ و عرش چیست؟
لِیبْلُوَکمْ أَیکمْ أَحْسَنُ عَمَلًا… ایا ربط به عرش خدا دارد؟ به چه چیز ربط، دارد و چه ربطی دارد!!!
و لئن قلت انکم مبعوثون من بعدالموت لیقولن الذین کفروا ان هذا الا سحر مبین،
بعد از مرد برانگیخته می‌شوید چه ربطی به سحر دارد!!!
و هو الذی خلق السموات….، اینجا بحث از خلقت خود اسمان و زمین است، اولین چیزی که از آیه فهمیده می‌شود اینست که خلقت اسمان و زمین در یک چشم بر هم زدن نبوده بلکه در ۶ روز بوجود آمده، و به یک باره از عدم آفریده نشده
و ایا روز همین روزهاست که در دنیا است؟، وقتی اسمان و زمین بوجود نیامده روز کجا بوده!!!
پس ۶ روز دنیایی نیست، چون در خود قران ایام مختلف ذکر شده است.
مثلاً در آیه ۵ سوره سجده
یدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ ثُمَّ یعْرُجُ إِلَیهِ فِی یوْمٍ کانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ.
اوست که امر عالم را (به نظام احسن و اکمل) از آسمان تا زمین تدبیر می‌کند سپس در روزی که مقدارش به حساب شما بندگان هزار سال است باز به سوی او بالا می‌رود
یک روزهایی است غیر از روزهایی که شما می‌شمارید خب آن روز چیست؟ یک برهه‌ای از زمان است می‌گوید در یک امتداد صورت گرفته؛ از کجا شروع شده است.
(بحث بیگ بنگ تمام سیارات و اجرام آسمانی این‌ها در ابتدای آفرینش به صورت یک گوی فشرده با چگالی بسیار بالا بوده است.
چگالی، (فشردگی ذرات را می گویند)
تمام اجرام به صورت فشرده، و چه چگالی داشته‌اند که وقتی باز شده‌اند، شده سیارات ستاره‌ها، و این گوی منفجر شده و منبسط شده، و شده این سیارات، و ستاره‌ها و زمین …البته با یک قاعده خاص.
الأنبیاء: أَوَلَمْ یرَ الَّذِینَ کفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَی أَفَلَا یؤْمِنُونَ
آیا کافران ندانسته‌اند که آسمانها و زمین به هم بسته و پیوسته بودند و ما آن دو را شکافته و از هم باز کردیم و هر چیز زنده‌ای را از آب آفریدیم؟ پس آیا ایمان نمی‌آورند؟(۳۰)
قران می‌فرماید، خلقت، یک بسته بوده که خداوند آن بسته را منبسط کرده و شده اسمان و زمین.
این بسته، بسیار فشرده بوده از کجای قران برداشت شده از اول آیه، أَوَلَمْ یرَ الَّذِینَ کفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا…
ندیدید کسانی که کفر می‌ورزند… اسمان و زمین یک بسته بوده ما گشودیم آن دو را…، این آیه نشان داد ابتدای خلقت یک بسته فشرده بود که گشوده شد پس آن بسته بسیار فشرده بود که وقتی باز شد آسمان وزمین شد
فصلت: قُلْ أَئِنَّکمْ لَتَکفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ الْأَرْضَ فِی یوْمَینِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَندَادًا ذَٰلِک رَبُّ الْعَالَمِینَ
بگو: آیا شما به کسی که زمین را در دو روز آفرید، کفر می‌ورزید، و برای او همتایانی قرار می‌دهید؟! [ساحت مقدسش از این پیرایه‌ها پاک است] آن [توانمندی که زمین را آفرید] پروردگار جهانیان است. (۹)
فصلت: وَجَعَلَ فیها رَوَاسِی مِن فَوْقِهَا وَبَارَک فیها وَقَدَّرَ فیها أَقْوَاتَهَا فِی أَرْبَعَهِ أَیامٍ سَوَاءً لِّلسَّائِلِینَ
و در روی زمین کوه‌های استواری پدید آورد، و در آن منافع فراوانی آفرید و رزق [روزی خوارانش] را در آن به مدت چهار دوره [بهار، تابستان، پاییز و زمستان] تقدیر کرد [آن هم] یکسان و به اندازه برای خواهندگان. (۱۰)
یعنی دو روز برای خلقت و دو روز برای برکتها و کوهها و چیزهایی که لازم برای زمین است که مجموعاً می‌شود ۴ روز.
فصلت: ثُمَّ اسْتَوَیٰ إِلَی السَّمَاءِ وَهِی دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِیا طَوْعًا أَوْ کرْهًا قَالَتَا أَتَینَا طَائِعِینَ
آن گاه آهنگ آفرینش آسمان کرد، در حالی که به صورت دود بود، پس به آن و به زمین گفت: خواه یا ناخواه بیایید. آن دو گفتند: فرمانبردار آمدیم. (۱۱)
فصلت: فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِی یوْمَینِ وَأَوْحَیٰ فِی کلِّ سَمَاءٍ أَمْرَهَا وَزَینَّا السَّمَاءَ الدُّنْیا بِمَصَابِیحَ وَحِفْظًا ذَٰلِک تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ
پس آنها را در دو روز به صورت هفت آسمان به انجام رسانید [و محکم و استوار ساخت]، و در هر آسمانی کار آن را وحی کرد، و آسمان دنیا را با چراغ‌هایی آرایش دادیم و حفظ کردیم، این است اندازه گیری توانای شکست ناپذیر و دانا. (۱۲)
در سوره انبیا فرمود بسته‌ای بود و گشوده شده، و در اینجا فرمود دو روز آفرید و دو روز تقدیرات زمین که می‌شود ۴ روز.
بعد فرمود پرداخت به اسمان در حالیکه دود بود که دود همان گاز است و دود را بصورت هفت اسمان در آورد
بعد از آن انبساط بصورت گاز که بعد بصورت اجرامی در میاید، پس بسته گشوده شد بصورت گاز در می اید و تبدیل می‌شود به شکلی که ما می‌بینیم.
یک فرایند تکاملی و انبساطی است.
و این انفجار صورت گرفته و زمین در فرایندی اماده شده برای حیات و و حیاط یک مرتبه بعد از آفرینش زمین و آسمان است.
وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی الْماءِ..
توضیح عرش، خود کلمه عرش به معنای تخت سلطنت است و در مورد بلقیس آمده ولهاعرش عظیم دارای عرش عظیم بود و یک معنای عرش سقف هم به کار می‌رود.
اینجا عرش به معنای سلطنت و استیلای حق تعالی بر موجودات است. عرش الهی آن سلطه خداوند بر ذره ذره موجودات است.
در روایات آمده عرش و کرسی دو باب از ابواب غیب هستند.
آیه قران، وسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ…
کرسی خداوند احاطه دارد بر تمام آسمانها و زمین و خود کرسی زیر مجموعه عرش است.
وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی الْماءِ…
کان، تامه است یا ناقصه!!!
کان حرف وجودی است مثلاً کان الله علیما حکیما خداوند علیم وحکیم بود یعنی بود و هست و خواهد بود به زمان خاص دلالت ندارد
اما کان ناقصه آنی است که بر زمان گذشته دلالت دارد کان زید فی البیت زید در خانه بود الان نیست مال زمان گذشته است.
حالا این کان عرشه، تامه است یا ناقصه؟ عرش خدا روی آب بود، این آب کدام آب است همین آب که ما می‌خوریم؟
آب در شرایط ما آب است در شرایط آفرینش آب است در غیر این شرایط آب نیست آب با حرارت بخار می‌شود یک مقدار سرما، می‌شود جامد.
جاذبه اگر کم شود آب می‌شود گاز چون ذرات آن از هم فاصله می‌گیرد جاذبه بیشتر شود آب می‌شود جامد! اگر این جاذبه نباشد آب نداریم.
وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی الْماءِ.. این آب را نمی‌گوید ابی است قبل از خلقت اسمان و زمین است، که مایعی است، بسته متراکم بصورت مایع بود (خطبه اول نهج البلاغه برای فهم این آب توضیح داده
(قسمت خطبه اول نهج البلاغه مربوط به آفرینش آب)
خدا پیش از آن که موجودات را بیافریند، از تمام جزئیات و جوانب آنها آگاهی داشت، و حدود و پایان آنها را می‌دانست، و از اسرار درون و بیرون پدیده‌ها، آشنا بود.
سپس خدای سبحان طبقات فضا را شکافت، و اطراف آن را باز کرد، و هوای به آسمان و زمین راه یافته را آفرید، و در آن آبی روان ساخت، آبی که امواج متلاطم آن شکننده بود، که یکی بر دیگری می نشست، آب را بر بادی طوفانی و شکننده نهاد، و باد را به باز گرداندن آن فرمان داد، و به نگهداری آب مسلّط ساخت، و حد و مرز آن را به خوبی تعیین فرمود. فضا را در زیر تند باد و آب را بر بالای آن در حرکت بود.
سپس خدای سبحان طوفانی بر انگیخت که آب را متلاطم ساخت و امواج آب را پی در پی در هم کوبید. طوفان به شدّت وزید، و از نقطه‌ای دور دوباره آغاز شد.
سپس به طوفان امر کرد تا امواج دریاها را به هر سو روان کند و بر هم کوبد و با همان شدّت که در فضا وزیدن داشت، بر امواج آب‌ها حمله ور گردد از اوّل آن بر می‌داشت و به آخرش می‌ریخت، و آب‌های ساکن را به امواج سرکش بر گرداند. تا آنجا که آب‌ها روی هم قرار گرفتند، و چون قلّه‌های بلند کوهها بالا آمدند. امواج تند کف‌های بر آمده از آب‌ها را در هوای باز، و فضای گسترده بالا برد، که از آن هفت آسمان را پدید آورد. (پایان خطبه)
ادامه تفسیر، این کان ناقصه است یک زمانی بود که عرش برآب بود
روایت: اول ما خلق الله من ماء…
ماده اولیه خلقت ماء بود. آب بوده
این کان عرش علی الماء جمله متعرضه است.
لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً
این از آن قسمت‌های قرآن است که باید در دست داشته باشید برای آن احادیث که منکر دارند، چون احادیث به ایات باید ارجاع داده شود.
روایت: «یـا أَحْمَدُ! لَوْلاکَ لَما خَلَقْتُ الْأَفْلاکَ،؛ هان ای احمد! اگر تو نبودی، جهان را نمی‌آفریدم
و یا در حدیث کساء می‌فرماید
اِنّی ما خَلَقْتُ سَماَّءً مَبْنِیهً وَلا اَرْضاً مَدْحِیهً وَلا قَمَراً مُنیراً وَلا شَمْساً مُضِیئَهً وَلافَلَکاً یدُورُ وَلا بَحْراً یجْری وَلا فُلْکاً یسْری اِلاّ فی مَحَبَّهِ هؤُلاَّءِ الْخَمْسَهِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکساَّءِ….
این‌ها در کجای قران آمده؟ در همین آیه آمده
لِیبْلُوَکمْ أَیکمْ أَحْسَنُ عَمَلًا…
تمام آسمانها و زمین را آفریده، برای کسی که نیکو عمل می‌کند، چه کسی نیکو عمل می‌کند!!! رسول الله بعد امیرالمؤمنین بعد صدیقه طاهره و پنج تن آل عبا و بعد امامان اهل بیت.
همه آسمانها و زمین به عشق امیرالمؤمنین آفریده شده.
ابوتراب پدر خاک است و این لقب را رسول الله به امیرالمؤمنین داد و امیرالمؤمنین خیلی این لقب را دوست داشت روایت شده ابوتراب یعنی زمین از نور علی آفریده شده الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکینَ بِوِلاَیهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ
الحمدلله علی الولایه