۱۴۰۲-۱-۲۷ تفسیر سوره هود جلسه ۱۵
بسم الله الرحمن الرحیم
# یکشنبه ۱۴۰۲/۱/۲۷ «ایام ماه مبارک رمضان» ((تفسیر سوره هود، «جلسه ۱۵»)) ـ ((تفسیر ایات مبارک ۳۷-۳۸-۳۹-۴۰-۴۱-۴۲)
وَاصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنَا وَوَحْیِنَا وَلَا تُخَاطِبْنِی فِی الَّذِینَ ظَلَمُوا إِنَّهُم مُّغْرَقُونَ
ﻭ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻣﺎ ﻭ [ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ] ﻭﺣﻲ ﻣﺎ ﻛِﺸﺘﻲ ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯ، ﻭ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺘﻢ کرده‌اند، ﺳﺨﻦ ﻣﮕﻮ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺁﻧﺎﻥ ﻏﺮﻕ ﺷﺪﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. (٣٧)
اعیننا جمع عین است و معنای زیادی دارد، به معنای چشم، چشمه، ذات، ترازو، جاسوس، وو
علامه طباطبائی می‌فرماید یعنی تحت مراقبت ما کشتی را بساز. …
اما باعیننا، به حضرت نوح دستور می دهد کاری انجام بدهد پس نمی‌تواند به معنی نظارت ومراقبت باشد.
در سوره قمر هم آمده آیه ۱۳ و ۱۴ وَحَمَلْنَاهُ عَلَىٰ ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُرٍ تَجْرِی بِأَعْیُنِنَا جَزَاءً لِمَنْ کَانَ کُفِرَ
تجری، جریان پیدا می کند به اعین ما
از ابن عباس روایت شده، عین یعنی ذوات، کمک‌هایی که از خدا می اید یا نیروهایی که از جانب خدا می اید، یعنی فرشتگان این کشتی جریان پیدا می‌کند.
در آیه ۳۶، «الا من قد آمن» اینجا قد دارد، پس محدود کرد، و دارد درمورد یک عده‌ای بحث می‌کند و انها ظلموا هستند که با حضرت نوح بوده‌اند اما در امتحانها افتاده‌اند. یعنی آنها که حقیقتاً ایمان آوردند نجات می‌یابند
ولاتخاطبنی فی الذین ظلموا …خود نوح ع نفرین کرده کافران را پس این ظلموا کافران نیستند چون خداوند می‌فرماید در مورد آنها بحث نکن بامن وآنها همان‌ها هستند که دربالا گفتیم
وَیَصْنَعُ الْفُلْکَ وَکُلَّمَا مَرَّ عَلَیْهِ مَلَأٌ مِّن قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ قَالَ إِن تَسْخَرُوا مِنَّا فَإِنَّا نَسْخَرُ مِنکُمْ کَمَا تَسْخَرُونَ
ﻭ [ﻧﻮﺡ] ﻛﺸﺘﻲ ﺭﺍ می‌ساخت ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺍﺯ [ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻭ ﺳﺮﺍﻥِ] ﻗﻮﻣﺶ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻋﺒﻮﺭ می‌کردند، ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ می‌گرفتند. ﮔﻔﺖ: ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﺴﺨﺮﻩ می‌کنید، ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻣﺎ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﺴﺨﺮﻩ می‌کنید، ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺮﺩ. (٣٨)
نکته اول: یصنع، فعل مضارع است و در مورد آینده است.
از این عبارت چه چیزی برداشت می‌شود
می‌خواهد ساختن کشتی را بگویند که ساختن کشتی ادامه دار بود چون خیلی بزرگ بود. لذا خیلی طول کشید دربرخی اخبار آمده هشتاد سال طول کشید «کلما» هر وقت عده‌ای از قوم او مرور می‌کردند و به حضرت نوح می‌رسیدند مسخره می‌کردند و حضرت نوح می‌گفت مسخره می‌کنید ما را، … یعنی حضرت نوح کمک کار داشته معلوم می‌شود گروهی کار می‌کردند.
سؤال: آیا مسخره کردن چیز بدی است؟ بله پس چرا میگوید اگر شما مسخره می‌کنید ماهم مسخره می‌کنیم
جواب: آیه قران وَ جَزاءُ سَیِّئَهٍ سَیِّئَه مثل‌ها… جزای زشتی، زشتی است مثل خود آنست…
چند نکته در اینجاست
نکته اول: جزای بدی بدی است پس خودش هم بد است و همان کسان که مسخره می‌کردند محتاج شدند به همان چیز
نوح ع که آنها را مسخره نکرد یعنی وقت نبود بلکه عالم آنها را مسخره کرد.
نکته بعدی خیلی دقیق است اگر مسخره می‌کنید ما را، ما نیز شما را مسخره می‌کنیم.
روایت زمان امیرالمؤمنین ع خوارج، آنقدر پر رو بودند که به امیرالمؤمنین می‌گفتند تو کافری. وقتی حضرت با یارانش عبور می‌کردند کسی از خوارج ناسزائی گفت همراه حضرت خواست دست به شمشیر ببرد اما حضرت فرمود او ناسزا گفت تو هم می‌توانی ناسزا بگویی حق نداری شمشیر بکشی…
در مورد جزا…
حضرت علی ع، حتی حقوق آنها را قطع نکرد جزای بدی، بدی مثل خودش است حق نداری بیشتر جزا بدهید
رسول الله ص فرمود: ملعون است کسی که بکشد غیر قاتل خودش را،
یعنی نمی‌توانی فرزند و یا پدر کسی که قاتل است را بکشی
گاهی اوقات خود عالم و نظام هستی یک عده‌ای را مسخره می‌کند هیچ وقت عزیزان کسی را مسخره نکنیم که نظام هستی این کار را با انسان انجام می‌دهد.
فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَن یَأْتِیهِ عَذَابٌ یُخْزِیهِ وَیَحِلُّ عَلَیْهِ عَذَابٌ مُّقِیمٌ
ﺳﭙﺲ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ [ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ] ﻋﺬﺍﺑﻲ ﺧﻮﺍﺭﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ [ﺩﺭ ﺁﺧﺮﺕ ﻋﺬﺍﺑﻲ] ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﻴﺪ. (٣٩)
فسوف یعنی در آینده
آیه قران: «کلاً سَوْفَ تَعْلَمُونَ، ثُمَّ کلّاً سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
مسخره می‌کنید و خوار می‌کنید بزودی می‌فهمید چه کسی خوار می‌شود.
عذاب مقیم، مقیم از دوام داشتن و بر پا داشتن می اید.
اینجا دو تا عذاب آورد، عذاب یخزیه که غیر از عذاب مقیم است.
عذاب مقیم دوام دارد ولی عذاب یخزیه دوام ندارد ولی خوار کننده است و دنیایی است، و در عذاب مقیم آنطرف بروید می‌فهمید.
«ایات بعد از این خیلی عجیب می‌شود»
حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فیها مِن کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَأَهْلَکَ إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ آمَنَ وَمَا آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِیلٌ
ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﺎ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺗﻨﻮﺭ ﻓﻮﺭﺍﻥ ﻛﺮﺩ، ﮔﻔﺘﻴﻢ: ﺍﺯ ﻫﺮ [ﻧﻮﻉ ﺣﻴﻮﺍﻧﻲ] ﻳﻚ ﺯﻭﺝ ﺩﻭﺗﺎﻳﻲ [ﻳﻚ ﻧﺮ ﻭ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﻩ] ﻭ ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻧﺪﺍﻧﺖ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ آورده‌اند، ﺩﺭ ﻛﺸﺘﻲ ﺳﻮﺍﺭ ﻛﻦ ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ پیش‌تر ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻏﺮﻕ ﺷﺪﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺍﻭ ﻟﺎﺯم کرده‌ایم. ﻭ ﺟﺰ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻧﺪ. (۴٠)
عذاب الهی آمد، حتی اذا…
آمدن عذاب خیلی طول می‌کشد ۸۰ سال، ساخت کشتی طول کشید.
در روایت آمده، تا انجا که امر ما آمد، تنور فوران کرد، یعنی از هر سوراخی آب بیرون زد.
أَتی أَمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ امر خدا آمدنی است عجله نکنید …. در مورد حضرت بقیه الله است
گفتیم حمل کن در کشتی از همگان زوج
زوج یعنی جفت، یک جفت بردار،
کشتی حضرت نوح همه حیوانات را سوار کرد یعنی حیواناتی که با انسان زندگی می‌کنند اهلی هستند مثل گاو و گوسفند و.. بخلاف گفته مفسران حضرت نوح حیوانات وحشی را سوار نکرد
اثنین یعنی دوتا، زوجین هم دوتا است، و اثنین چیست؟
ممکن است زوجین اثنین برای تحدید باشد، یعنی محدود کردن، یعنی از هر کدام دو جفت و اهلک یعنی اهل خود را،
چرا اهلک را کنار زوجین و اثنین گذاشت؟
روایت از نبی اکرم، گربه خانه جزو اهل خانه محسوب می‌شود.
در آیه ۴۳ حضرت نوح به پسرش میگوید سوار کشتی شو فقط ساکنان کشتی اهل نجات هستند در مورد همسر حضرت نوح عذاب بر او سبقت گرفته رحمت او را نمی‌گیرد غیر از خانواده نوح ع مومنان هم سوار شدند.
و ایمان نیاوردند با نوح مگر قلیل.
علامه طباطبایی می‌فرماید نگفت الاقلیل منهم گفت الا قلیل آنقدر کم بود نگفت قلیلی از آنها گفت قلیلی ایمان آوردند. چون قلیل از تمدن بشری خیلی می‌شود
امیرالمؤمنین در قبر حضرت نوح است کسی به حضرت امیرالمؤمنین ایمان نیاورد مگر قلیل بعد از رسول الله همه از ولایت خارج شدند مگر ۴ نفر
ارتدالناس بعد رسول الله الا اربع
وَقَالَ ارْکَبُوا فیها بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّی لَغَفُورٌ رَّحِیمٌ
ﻭ ﻧﻮﺡ ﮔﻔﺖ: ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻮﺍﺭ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻧﺶ ﻭ ﻟﻨﮕﺮ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺶ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪﺍﺳﺖ، ﻳﻘﻴﻨﺎً ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭم ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺁﻣﺮﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ. (۴١)
مجراها از جریان می اید که بسم الله، بنام خداست که جریان پیدا کردن کشتی است.
و مرساها، آن توفق گاه است، جای سکون است.
حضرت نوح ع میگوید با نام خدا سوار شوید.
خدایی که جریان بخش و سکون بخش آن است
نکته در اینجا: این بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها، یک چیزی را میگوید، کشتی نوح سکان نداشت، بادبان نداشت، و هدایت گر نداشت. می‌فرماید بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها، اصلاً هدایت و سکون دست خداست چون جایی برای رفتن وماندن نبود فقط به اسم خدا سوار شوید هرکجا خدا بخواهد می‌برد و نگاه می‌دارد
لذا هر وقت سوار وسیله خود می‌شوید این را تکرار کنید، بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها انی ربی لغفور رحیم
لقب حضرت نوح عبد الغفار است.
در سوره قمرایه ۱۰ داستان حضرت نوح ع را میگوید
فَدَعا رَبَّهُ أَنِّی مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ [۱۰]
او به پیشگاه پروردگار عرضه داشت: «من مغلوب شده‌ام، پس [مرا] یارى کن فَفَتَحْنا أَبْوابَ السَّماءِ بِماءٍ مُنْهَمِرٍ وَ فَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُیُوناً فَالْتَقَی الْماءُ عَلی أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ
دوتا آب از آسمان و زمین به هم پیوست فقط کسانی که در کشتی بودند اهل نجات شدند
حدیث سفینه: مثل اهل بیتی فیکم کمثل سفینه نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق.
ترجمه: مثل اهل بیت من میان شما، کشتی نوح است که هر کس به آن پناه برد، نجات یافت و هر کس از آن جا ماند، هلاک شد.
ان ربی لغفور رحیم
این غفران و رحمت خدا شامل حال شما شده که سوار کشتی هستید
وَهِیَ تَجْرِی بِهِمْ فِی مَوْجٍ کَالْجِبَالِ وَنَادَىٰ نُوحٌ ابْنَهُ وَکَانَ فِی مَعْزِلٍ یَا بُنَیَّ ارْکَب مَّعَنَا وَلَا تَکُن مَّعَ الْکَافِرِینَ
ﺁﻥ ﻛﺸﺘﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ موج‌هایی ﻛﻮﻩ ﺁﺳﺎ ﺣﺮﻛﺖ می‌داد، ﻭ ﻧﻮﺡ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩ، ﺑﺎﻧﮓ ﺯﺩ که‌ای ﭘﺴﺮم! ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺎ ﺳﻮﺍﺭ ﺷﻮ ﻭ ﺑﺎ ﻛﺎﻓﺮﺍﻥ ﻣﺒﺎﺵ. (۴٢)
امواج مثل کوه کشتی را ازجا می‌کنند و انها که سوار کشتی هستند چه حالی دارند.
موسی به مهر تو زاد و وفات یافت
عیسی ز لطف تو حسن صفات یافت
خضر از ولای تو آب حیات یافت
نوح از شدائد طوفان نجات یافت
چون گفت بی عدد هو یا علی مدد
الحمدلله علی الولایه