۱۴۰۱-۱۲-۲ فص فاطمیه انهار بهشتی جلسه ۹۸
بسم الله الرحمن الرحیم
سه شنبه ۱۴۰۱/۱۲/۲) درس فص فاطمیه جلسه ۹۸
موضوع درس: بحث در مورد انهار بهشتی
این نهرها در وجود امام است و در آخرت هم در بهشت است.
«وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ؛ و هر که از مقام (قهر و کبریایی) خدایش بترسد او را دو باغ بهشت خواهد بود»
از مقام ربّ اش می‌ترسد، مقام به معنی ایستادن و می‌داند روزی باید در مقابل پرودگارش قرار گیرد و جواب بدهد، و اهل ایمان از آن روز می‌ترسند و هر کاری بخواهند انجام بدهند از آن روز هراسان هستند که باید جوابگوی اعمال خود باشند.
«فِیهِمَا عَینَانِ نَضَّاخَتَانِ؛ در آن دو بهشت دیگر هم دو چشمه آب گوارا می‌جوشد»
خصوصیت عینان نضاختان آن است که چشمه ریزش می‌کند.
در دو چشمه قبلی فرمود جریان داشتند و این دو چشمه فوران دارند. حقایقی در وجود انسان گاهی وقت ریزش دارد، گاهی وقت فوران می‌کند.
سوره الرحمن
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ الرَّحْمَٰنُ
دو رحمان پشت سر هم آمده، در سوره الرحمان تمام جفت آمده. کلمه فیهما تکرار می‌شود. تمام دو تا دو تا می‌آید.
در حالیکه در سوره «یس» تمام ضمایر جمع آمده، ضمیر «هم» مثل آیه «لَا یسْتَطِیعُونَ نَصْرَهُمْ وَهُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ»
الرحمن/۱۳
«فَبِأَی آلَاءِ رَبِّکمَا تُکذِّبَانِ؛
(الا ای جن و انس) کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟»
ما بشیء من الائ ربک اکذب، رب صل علی محمد و آل محمد
فبای الاء ربکما… برمی گرد به دو تن که امیرالمؤمنین و رسول الله ص مورد خطاب هستند.
رحیق از آن ابرار است. رحیق چشمه شرابی است که مال ابرار است و چشمه تسنیم از آن مقربان است، مقام مقربان بالاتر از ابرار است.
دو چشمهٔ از آن اهل بیت، کافور و زنجبیل یا سلسبیل است، کافور مزاجش سرد است. برعکس زنجبیل که مزاجش گرم است، وقتی به پیامبر وحی نازل می‌شد، می‌آمدند منزل سردشان می‌شد و گلیمی به خود می‌پیچیدند.
( یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ) مزاج کافور، سرد است. یک موقع واردات تسکین می‌دهد.
«إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ ؛ براستی نیکوکاران در نعیم [الهی] خواهند بود»
الی قوله تعالی
«یسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ؛
(ساقیان حور و غلمان) به آنها شراب ناب سر به مهر بنوشانند.»
رحیق، یعنی شراب خالص و صاف.
مختوم، یعنی پلمپ شده،
رحیق چون شراب صاف است، ختم دارد سر بسته است مثل حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی الْخِیامِ، حوریان در قصر خیمه هستند یعنی پوشیده هستند.
این شراب مختوم است دست کسی به آن نرسیده.
آن ختامش از مشک است، یعنی بوی عطر می‌دهد. خود قفلش معطر است.
« وَ فی ذلِک فَلْیتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ؛
و مشتاقان باید برای این [نعمتهای بهشتی] بر یکدیگر پیشی گیرند.»
گرفتن رحیق مختوم یعنی سبقت بگیرید، در خیرات از یکدیگر سبقت بگیرید.
یک مقدار شراب تسنیم در این رحیق ریخته‌اند. حالا تسنیم چیست؟
حدیث در ذیل آیه مزاجه من تسنیم نقل می‌کند که تسنیم شریفترین شراب در بهشت است،
و هم مقربون سابقون، رسول الله و علی بن ابی طالب و ائمه و خانم فاطمه زهرا و حضرت خدیجه و ذریه تابع آنها در ایمان هستند. ریزش می‌کند بر آنها از بالای قصرها.
حدیث: تسنیم اشرف شراب‌ها است. تسنیم شریفترین شراب بهشتی است. فقط محمد و آل محمد خالص آن را می‌توانند بنوشند، اما برای اصحاب یمین و اهل بهشت با شراب‌های دیگر ممزوج می‌کنند،
تجلی‌ای است که کسی نمی‌تواند آن را بگیرد و این تسنیم برای اولاد محمدیه است، دیگران اصلاً در آن افق نیستند. هر کس نمی‌تواند از آن نهر بخورد.
بر سماع راست هر کس چیر نیست
لقمهٔ هر مرغکی انجیر نیست
إِنَّ الْأَبْرارَ یشْرَبُونَ مِنْ کأْسٍ، ابرار، نیکان از کاسه می‌نوشند، در حالیکه مقربان از چشمه می‌نوشند.
یکی از جرعه‌ای گردیده صادق
یکی از یک صراحی گشته عاشق
یکی دیگر فرو برده به یک بار
می و میخانه و ساقی و می‌خوار
کانَ مزاجها کافُوراً، کافور خنک است، مقام برد یقین داریم، که آن خنکهای یقین آرام بخش است و آن وارداتی است که قلب را آرام می‌کند.
عیناً یشرب بها عباد الله یفجرونها تفجیرا، خود عبادالله به جوشش می‌آورند.
نهرهای دیگری هم در بهشت هست، صاد، نهری در بهشت است. پیامبر فرمود در معراج رفتم خطاب شد نزدیک شو به صاد و وضو بگیری و غسل کن.
حدیث برزخی: هرکس در نمازش سوره صاد را بخواند در آن نهر غسل کرده است.
رجب هم چشمه‌ای در بهشت هست.
در بهشت نهرهای زیادی است، و هر کدام علومی به انسان می‌دهند.
آیه قرآن
«عَالِیهُمْ ثِیابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ ۖ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّهٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا
بر بالای بهشتیان، لطیف دیبای سبز و حریر ستبر مو است و بر دستهاشان دستبند نقره خام، و خدایشان شرابی پاک (و گوارا از کوثر عنایت) بنوشاند»
«ربهم» یعنی علی بن ابیطالب است.
روایت: صقربن أبی دلف کرخی…
وَجَعَلْنَا بَینَهُمْ وَبَینَ الْقُرَی الَّتِی بَارَکنَا فیها قُرًی ظَاهِرَهً وَقَدَّرْنَا فیها السَّیرَ ۖ سِیرُوا فیها لَیالِی
مراد از ایام ائمه هستند و اینجا نهرهای بهشتی هم ائمه هستند، و در آنجا فاطمه زهرا است، روزها مراد امامان هستند. آقاجان شاهد مثال می‌آورد.
سوره سبا/ ۱۵ – ۱۹
«لَقَدْ کانَ لِسَبَإٍ فِی مَسْکنِهِمْ آیهٌ ۖ جَنَّتَانِ عَنْ یمِینٍ وَشِمَالٍ ۖ کلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکمْ وَاشْکرُوا لَهُ ۚ بَلْدَهٌ طَیبَهٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ
همانا بود سبا را در نشیمنشان آیتی دو باغ از راست و چپ بخورید از روزی پروردگار خویش و سپاس گزارید برایش شهری پاکیزه و پروردگاری آمرزگار (۱۵)
فَأَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنَا عَلَیهِمْ سَیلَ الْعَرِمِ وَبَدَّلْنَاهُمْ بِجَنَّتَیهِمْ جَنَّتَینِ ذَوَاتَی أُکلٍ خَمْطٍ وَأَثْلٍ وَشَیءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ
پس روی برتافتند پس فرستادیم بر ایشان سیل بیکران را و بدیشان دادیم جای دو باغ ایشان دو باغ دارنده میوه (یا خوراکی) «خمط» و «اثل» و چیزی از درخت سدر اندک (۱۶)
ذَٰلِک جَزَینَاهُمْ بِمَا کفَرُوا ۖ وَهَلْ نُجَازِیٓ إِلَّا الْکفُورَ
این را پاداششان دادیم بدانچه کفر ورزیدند و آیا کیفر همی‌دهیم جز به کفرورزنده (۱۷)
وَجَعَلْنَا بَینَهُمْ وَبَینَ الْقُرَی الَّتِی بَارَکنَا فیها قُرًی ظَاهِرَهً وَقَدَّرْنَا فیها السَّیرَ ۖ سِیرُوا فیها لَیالِی وَأَیامًا آمِنِینَ
و گذاردیم میان ایشان و میان شهرستانی که برکت نهاده بودیم در آنها شهرهائی پدیدار و مقرّر کردیم در آنها راه‌پیمودن را بروید در آنها شبهائی و روزهائی ایمن‌شدگان (۱۸)
فَقَالُواْ رَبَّنَا بَٰعِدۡ بَیۡنَ أَسۡفَارِنَا وَظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَحَادِیثَ وَمَزَّقۡنَٰهُمۡ کلَّ مُمَزَّقٍۚ إِنَّ فِی ذَٰلِک لَأٓیٰتٖ لِّکلِّ صَبَّارٖ شَکورٖ (۱۹)
ولی گفتند: پروردگارا، میان شهرهای ما دوری افکن؛ و بر خویشتن ستم کردند پس آنان را افسانه‌ها و داستانها کردیم و سخت پراکنده‌شان ساختیم هرآینه در این سرگذشت آنها برای هر شکیبای سپاسگزاری نشانه‌ها و عبرتهاست.»
ظاهر این آیه در مورد قوم سبا است.
امام تأویل می‌کند که مراد از روستاها، مردها هستند و بعد آیاتی از قرآن را در تأیید این تأویل خواند، مراد از روستا اولیای خدا هستند، این انسانها چه کسانی هستند فرمود ما هستیم.
این روستاها که برکت قرار داده ما هستیم.
منظور در امنیت هستند از کجی و گمراهی در امان هستند.
روایت از حضرت صاحب در این آیه، به خدا قسم ما هستیم آن روستاها که خدا در آن برکت قرار داده است، و شما شیعیان روستاهای ظاهره هستید.
در تفسیر و تأویل آیات: امام رضا از پدرش و ایشان از امام صادق ع روایت می‌کند: پدرم به کسی که قرآن را تفسیر می‌کرد، گفت فلانی هستی؟ اسم او را برد. تو قرآن تفسیر می‌کنی؟ گفت بله و فرمود آیه را چگونه تفسیر می‌کنی؟ آیه
«وَجَعَلْنَا بَینَهُمْ وَبَینَ الْقُرَی الَّتِی بَارَکنَا فیها قُرًی ظَاهِرَهً وَقَدَّرْنَا فیها السَّیرَ ۖ سِیرُوا فیها لَیالِی وَأَیامًا آمِنِینَ»
مفسر گفت منظور بین مکه و منا است.
امام علیه السلام فرمود آیا اینجا که تو میگویی راهزن و ترس وجود ندارد؟ گفت بله، امام فرمود که در قرآن فرموده در امنیت سیر کنید. بین مکه و منا ترس است در حالی که جایی که خدا می‌گوید در امنیت است، گفت کجاست؟ گفت ما اهل بیت هستیم خداوند شما را ناس نامید و مارا روستا. گفت آقا فدای شما بشوم آیا هیچ جای قرآن آمده مراد روستا انسان باشد امام فرمود بله در داستان حضرت یوسف ع، کاروانیان که ما می‌آییم… مراد از قریه، انسان است. ـ
هیچ روستای نیست مگر قبل از قیامت هلاک می‌کنیم و عذاب می‌کنیم چه کسی عذاب می‌شود انسانها عذاب می‌شوند یا در و دیوار!!!!
قرآن می‌فرماید انسان را عذاب می‌کنیم نه در دیوار
رویات دیگر
راوی می‌گوید که بر امام باقر ع وارد شدم. فرمود: ای برادر اهل بصره تو تفسیر می‌کنی؟ گفتم بله، گفت کدام آیه را، گفت آیه وجعلنا بینهم و بین القری….
گفت امنیت در بین مکه و مدینه است، امام پرسید ایا سارق و دزدی آنجا هست؟ گفت بله، گفت چه بسیار در این مسیر کشته می‌شوند ولی در آیه فرمود امنیت است. حضرت سکوت کرد و اشاره به سینه‌اش کرد و فرمود: آن روستاها ما هستیم که برکت در آن قرار داده است.
راوی گفت چنین چیزی در کتاب خدا یافت می‌شود؟ امام فرمود بله، قول خداست و چقدر روستاها سرپیچی کردند از امر پروردگار و از رسولان و حساب کشیدیم و حسابی شدید و عذاب کردیم عذابی سخت چه کسی عصیان کننده خداست در و دیوارها یا روستاها!!! پس منظور از روستاها مردها هستند. و اشاره به داستان حضرت یوسف کرد و از کاروانیان بپرسید و روستایی که در آن بودیم از چه کسی بپرسید؟ از روستا یا از آدم؟ منظور آقا که شما روستاهای برکت هستید آن روستاهای ظاهری چه کسانی هستند؟ منظور عالمان از شیعیان ما هستند.
حدیث: در ذیل آیه
«فَقَالُوا رَبَّنَا بَاعِدْ بَینَ أَسْفَارِنَا وَظَلَمُوٓا أَنْفُسَهُمْ فَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِیثَ وَمَزَّقْنَاهُمْ کلَّ مُمَزَّقٍ ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِک لَآیاتٍ لِکلِّ صَبَّارٍ شَکورٍ
پس گفتند پروردگارا دوری افکن میان سفرهای ما و ستم کردند خویش را پس گردانیدیمشان داستانهائی و پریشان (پراکنده) ساختیمشان مُنتهای پریشانی را همانا در این است آیتهائی برای هر شکیبائی سپاسگزار»(۱۹)
صابر و صبور و صبار داریم،
می‌فرماید: صبار کسی است که بسیار بر مودت صبر می‌کند.
صبر می‌کند بر شدت و سختی و آسانی که در مسیر ما به او می‌خورد. صبور به خاطر اذیت‌هایی که در راه ما می‌کشد. بسیار شکرگزار است خدا را بر ولایت ما اهل بیت.
برمی گردیم از ابتدای آیه ۱۵ سوره سبا…
داستان در شهر سبا بود بحث در تأویل این که روستاها برکت دارد ما هستیم.
همانطور که أن بورک من فی النار و من حولها، حضرت موسی به آتش رسید مبارک است آنکه در آتش با آن که در حول آن است.
حضرت عیسی فرمود «وَ جَعَلَنی مُبارَکاً أَینَ ما کنْتُ؛ من هرجا باشم مایه برکت هستم»
إِلَی الْمَسْجِدِ الأَقْصَی الَّذِی بَارَکنَا حَوْلَهُ لِنُرِیهُ مِنْ آیاتِنَا…
مراد و مقصود از برکت، ولایت است. که این «لنریه من ایاتنا»، همان ولایت امیرالمؤمنین ع است.
برای این سیر دادیم که آیات کبری را نشان بدهیم، امیرالمؤمنین فرمود خدا آیتی بزرگتر از من ندارد.
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ
الحمدلله علی الولایه