حدیث هجدهم

به شرح استاد محمد مهدی معماریان:

یح- عزیز نسفى در کشف الحقایق آورده است که از شاه اولیاء امیر المؤمنین على علیه السلام سؤال کردند که وجود چیست؟ گفت به غیر وجود چیست؟
موضوع مسائل صحف اهل وحدت و عارفان بالله وجود به این بیانست که به غیر وجود چیست. در این مقام صائن الدین على معروف به ابن ترکه در مقدمه تمهید القواعد افاده فرموده است که:
ان التعبیر عما یصلح لان یکون موضوعا لهذا العلم من المعنى المحیط و المفهوم الشامل الذى لا یشذ منه شى‏ء و لا یقابله شى‏ء، عسیر جدا؛ فلو عبر عنه بلفظ الوجود المطلق او الحق انما ذلک تعبیر عن الشى‏ء بأخص أوصافه الذى هو اعم المفهومات هیهنا اذ لو وجد لفظ یکون ذا مفهوم محصل اشمل من ذلک و أبین لکان اقرب الیه و أخص به، و کان ذلک هو الصالح لان یعبر به عن موضوع العلم الالهى المطلق لاغیر. ثم انه لیس بین الالفاظ المتداوله هیهنا شى‏ء احق من لفظ الوجود بذلک اذ معناه اعم المفهومات حیطه و شمولا و أبینها تصورا و أقدمها تعقلا و حصولا، الخ (ص ۸ ط سنگى).
هزار و یک نکته، ص: ۵۶۳
و نیز چه نیکو گفته است صدر قونوى در مفتاح الغیب:
ان قولنا هو وجود للتفهیم لا أن ذلک اسم حقیقى له (ص ۵۹ مصباح الانس چاپ سنگى).
و نیز آنچه که خواجه در اول تجرید فرمود: لا شى أعرف من الوجود. و علامه حلى در شرح آن: لا شى‏ء اعرف من الوجود اذ لا معنى اعم منه.
و بعضى از تحقیقات دیگر در اینمقام در تعلیقات خود بر تمهید القواعد داریم. عجب این که بعضى از منتحلین به اسلام در اطلاق وجود و موجود بر حق تعالى مطلقا انکار دارند که این لفظ از کجا برخاسته است و این برهان الموحدین حضرت وصى علیه السلام است که علاوه بر حدیث شریف یاد شده فرماید.
الدال على قدمه بحدوث خلقه و بحدوث خلقه على وجوده (نهج البلاغه اول خطبه ۱۸۳).
و نیز فرمود: فهو الذى تشهد له اعلام الوجود على اقرار قلب ذى الجحود (نهج البلاغه آخر خطبه ۴۹).
و نیز فرمود: کائن لا عن حدث، موجود لا عن عدم (نهج- البلاغه اول خطبه ۱).

جلسه دانلود