۱۴۰۳-۴-۱۶ شرح خطبه متقین (همام) جلسه ۱
بسم الله الرحمن الرحیم
️«الحمدالله رب العالمین الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا و طبیب قلوبنا و شفیع ذنوبنا العبد المؤید الرسول المسدد المحمود الاحمد ابوالقاسم المصطفی محمد»
«««««محرم ۱۴۰۳»»»»
السلام علیک یا ابا عبدالله الحسین ع
شنبه ۱۴۰۳/۴/۱۶، شب اول محرم (لبیک یاحسین ع)
موضوع: خطبه ۱۹۳ همام (متقین)
مقدمه:
حدود ۱۴۰۰ سال گذشته است از این واقعه و مردم همچنان عزاداری می‌کنند، انواع و اقسام حکومتها آمدند و رفتند و خیلی‌ها می‌خواستند عزای اباعبدالله ع را خاموش کنند اما نتوانستند.
حتی قبل از تولد امام حسین ع هم برای ایشان عزاداری می‌کردند.
در روایات آمده است که رسول الله ص مصیبت اباعبدالله ع را ذکر می‌کردند و اشک می‌ریختند و اصحاب همراه ایشان گریه می‌کردند.
این را شیعه و سنی روایت کرده‌اند.
️حضرت ص می‌فرمود هر که حسینم را دید باید یاری‌اش کند؛ (در حالی که امام حسین ع در سن خردسالی بودند)
۱۴۰۰ سال است که مردم گریه می‌کنند
و آرام نمی‌گیرند یعنی این خون همچنان می‌جوشد.
مثل داستان حضرت یحیی ع در بنی اسراییل که بدست زنازاده‌ای ذبح شد و خون ایشان تا وقتی که انتقامش گرفته نشد از جوشیدن باز نایستاد… .
رسول الله ص فرمود:
«یکون فی هذا الامه کل ما کان فی الامم السالفه حذو النعل بالنعل و القذه بالقذه»
یعنی هر چه در امت‌های گذشته بوده در این امت نیز خواهد بود و نعل به نعل پیاده می‌شود.
امام حسین ع در مسیر کربلا فرمود:
برای دنیا همین بس که گرانبها ترین چیز که سر یحیی ع بود برای زناکاری از زناکاران بنی اسراییل بردند.
یحیای امت پیامبر ص حضرت اباعبدالله الحسین ع است.
چطور است که دل ما همچنان می‌جوشد برای امام حسین ع؟!
درمورد یحیی ع می‌فرماید:
آیه: «وَحَنَانًا مِنْ لَدُنَّا»
حضرت یحیی ع حنانی داشت از جانب حق یعنی بسیار دوسداشتنی بود و همه‌ی مردم دوستش داشتند و دل‌های همه برای او می‌سوخت، و ما الآن این را نسبت به امام حسین ع احساس می‌کنیم.
ما وقتی دعا می‌کنیم دستمان را می‌آوریم بالا که این فعل ما در نظام عالم اثر دارد و معنا دارد.
وقتی شما گریه می‌کنید این گریه‌ی شما یک معنایی دارد و معنایش اینست: ظلمی به امام ما شده است که هنوز انتقامش گرفته نشده و به نتیجه نرسیده است.
بعضی از ظلم‌ها هست که از بین نرفته است
به همین دلیل بعداز ۱۴۰۰ سال ماه محرم که می‌شود همه شیعیان و حتی غیر شیعه هم عزاداری می‌کنند، گریه می‌کنند، به سر و سینه می‌زنند و … .
««آغاز خطبه»»
خُطبه مُتّقین یا خطبه همام یکی از خطبه‌های مشهور نهج‌البلاغه در مورد اخلاق و تقوا است. امام علی(ع) این خطبه را به درخواست یکی از یارانش به نام همام ایراد کرد. همام با شنیدن این خطبه در همان لحظه درگذشت
«همام» یا خطبه متقین که امیرالمؤمنین ع در مورد متقیان بحث می‌کند که متقی چه کسی است؟
چیزی که در این زمانه خیلی کم است تقواست.
و من خطبه له علیه‌السلام یصف فیها المتقین رُوِیَ أَنَّ صَاحِباً لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام یُقَالُ لَهُ هَمَّامٌ کَانَ رَجُلاً عَابِداً فَقَالَ لَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صِفْ لِیَ اَلْمُتَّقِینَ حَتَّى کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِمْ فَتَثَاقَلَ علیه‌السلام عَنْ جَوَابِهِ
ترجمه:
گفته شد یکى از یاران پرهیزکار امام علیه السّلام به نام همّام گفت: اى امیرمؤمنان پرهیزکاران را براى من آنچنان وصف کن که گویا آنان را با چشم مى‌نگرم. امام علیه السّلام در پاسخ او درنگى کرد.
شرح:
تقوا یعنی خداترسی.
وقتی شما در محضر یک بزرگی هستید که می دانید او دارد نگاهتان می‌کند هر طوری صحبت نمی‌کنید و هر کاری نمی‌کنید، این می‌شود تقوا.
یعنی مواظب اعمال و رفتار خود و زبان خود باشید.
آنکه خدا را ناظر بر خویش‌می بیند چگونه است؟
مراقبه دارد، هر کاری را انجام نمی‌دهد و باور دارد خدا ناظر است.
اصل تقوا بخاطر ایمان است پس نمی‌تواند هر کاری کند. مؤمن متقی گناه نمی‌کند.
نکته‌ای در سخن گفتن:
اگر از شما سؤال کردند گاهی وقت مکث کنید و سریع جواب ندهید، این سریع جواب دادن ارزش جواب را پایین می‌آورد.
گاهی وقت که استاد در جواب به شاگرد تأمل می‌کند بخاطر همین موضوع است، اگر مکث می‌کند دلیل دارد گاهی وقت هم برای اینست که جواب پخته شود؛ تأمل در جواب ادله مختلفی دارد.
اینجاهم امیرالمؤمنین ع در جواب دادن مکث می‌کنند.
ثُمَّ قَالَ یَا هَمَّامُ اِتَّقِ اَللَّهَ وَ أَحْسِنْ فَ إِنَّ اَللّٰهَ مَعَ اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ اَلَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ فَلَمْ یَقْنَعْ هَمَّامٌ بِهَذَا اَلْقَوْلِ حَتَّى عَزَمَ عَلَیْهِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ وَ صَلَّى عَلَى اَلنَّبِیِّ صلى‌الله‌علیه‌وآله ثُمَّ قَالَ علیه‌السلام
و فرمود «اى همّام! از خدا بترس و نیکوکار باش که خداوند با پرهیزکاران و نیکوکاران است» امّا همّام دست بردار نبود و اصرار ورزید، تا آن که امام علیه السّلام تصمیم گرفت صفات پرهیزکاران را بیان فرماید. پس خدا را سپاس و ثنا گفت، و بر پیامبرش درود فرستاد، و فرمود
شرح:
در اینجا چند نکته آمده است!
اهل معرفت گفتند: تمام راه سیروسلوک در این دو کلمه است: تعظیم امر خالق و شفقت بر مخلوق.
امر خدا را بزرگ بدارید و نسبت به مخلوقاتش مهربان باشید و این همان آیه قرآن است که به این زبان بیان شده است که امر خدا را بزرگ بدار و با بندگانش مهربان باش.
این نکته دارد.
سؤال؟
در تمام جنگها و دعواها همیشه یک طرف می‌گوید خدا با ماست! حتی دو طرف هم این را می‌گویند که خدا با ماست.
در حقیقت خداوند با کدام طرف است؟!
در خیلی از جنگها و دعواها خداوند همراه هیچکس نیست.
نکته اینست که فرمود خداوند با کسانی است که تقوا پیشه می‌کنند و نیکوکار هستند.
تقوا به شعار دادن نیست، منظور کسی است که واقعاً تقوای الهی را حفظ می‌کند، و تجاوز نمی‌کند از امر خداوند.
و آن کسانی که نیکو کارند و احسان می‌کنند؛ خدا با آنهاست.
کسی که مؤمن و متقی است خداوند یاری‌اش می‌کند.
از امام معصوم ع سؤال شد؟
خداوند چگونه مؤمن و متقی را یاری می‌کند؟
مثلاً خدا امام حسین ع را چگونه در کربلا یاری کرد؟
حضرت در ذیل این آیه فرمود:
إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَالَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ
غافر
إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ
ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﮔﻮﺍﻫﺎﻥ [ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﺩﺍﺩﻥ] ﺑﻪ ﭘﺎ ﺍﻳﺴﺘﻨﺪ، ﻳﺎﺭﻱ می‌کنیم. (۵۱)
فرمود: دشمنان آنها در دشمنی با آنان به گناه مبتلا می‌شوند یعنی غیبت می‌کنند و دروغ می گویند و… چون اگر تقوا داشتند که دعوا و دشمنی نمی‌کردند.
هیچگاه دو انسان مؤمن متقی با هم دعوا نمی‌کنند.
دشمنان را روز قیامت خداوند به همین گناهانی که مرتکب می‌شوند مواخذه و عذاب می‌کند.
اینگونه است یاریِ خداوند.
یادمان باشد در تمام اختلافات خداوند با اهل تقوا و نیکو کاران است.
الحمدلله علی الولایه