۱۴۰۲-۱-۴ تفسیر سوره هود جلسه ۲
بسم الله الرحمن الرحیم،
جمعه ۱۴۰۲/۱/۴، ایام ماه مبارک رمضان
((تفسیر سوره هود، «جلسه ۲»))
قران بجز از مدح علی آیه ندارد
«بسم الله الرحمن الرحیم»
امام باقر ع فرمودند: عظیم‌ترین آیه قرآن بسم الله الرحمن الرحیم است
در بعضی روایات هست که تمام قرآن در سوره حمد جمع است و تمام سوره حمد در بسم الله الرحمن الرحیم جمع است و تمام در باء بسم الله …
الر ۚ کتَابٌ أُحْکمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبِیرٍ
– که مرجع همه چیز به یک امر بر می‌گردد
همه کثرات همه احکام قرآن همه قوانین اسلام اینها برگشت پیدا می‌کند به یک اصل که توحید است
“مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبِیرٍ”
و خبیر مربوط به فصلت چون خبیر با خبر بودن از جزئیات عالم است و حکیم مربوط به احکمت است
” أُحْکمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبِیرٍ”
خبیر خبر دارد از تمام جزئیات و احکمت آن توحید است
همه مباحث قرآن برگشت می‌کند به توحید تمام احکام تمام قوانین تمام آیاتی که در قرآن هست شاخ و برگ توحید است که در آیه بعد می‌فرماید:
أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِی لَکم مِّنْهُ نَذِیرٌ وَبَشِیرٌ
– این که نپرستید مگر الله را – این آن احکمت است
گفتیم توحید بحث ذهنی است این امر ذهنی باید با عالم طبیعت مرتبط باشد وگرنه باد آن را می‌برد احکام قرآن نماز روزه حج ولایت تمام اینها آن بند توحیدند که بند می‌شود به عالم طبیعت ما
” إِنَّنِی لَکمْ مِنْهُ نَذِیرٌ وَبَشِیرٌ”
بدرستی که منم برای شما از جانب او نذیر وبشیر بشارت دهنده
نذیر و بشیر رسول الله ص است.
” أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ ۚ ” بشویم و جز خدا را نپرستیم، جز خدا را بندگی نکنیم
باید چه جوری باشیم؟ خدا باید به ما بگوید لذا رسول الله ص می‌فرماید: ” إِنَّنِی لَکمْ مِنْهُ نَذِیرٌ وَبَشِیرٌ”
بدرستی که من به شما اطلاع می‌دهم از چه چیز بترسید از چه چیز خوشحال بشوید یعنی در آن تفصیلات یعنی آن احکمت و تفصیلات را به شما اطلاع می‌دهم از خدا در چه زمینه‌ای باید ترسید؟ در چه موردی ما باید از خدا بترسیم و در چه اموری بشارت داده شویم!
لغت بشارت: بشره- پوست، بشارت آن خبر مسرت بخشی که در پوست انسان ظاهر می‌شود
واین که از چه چیزی باید بترسیم و یا از چه چیزی بشارت بپذیریم را رسول الله ص به ما می‌فرماید از خدا بترس زنا نکن، از خدا بترس قتل نفس و دزدی نکن بترس چون اینها منافی آن پرستش خداوند است منافی آن ” أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ ۚ ” است
بشارت بر تو که صدقه می‌دهی برتو که نماز می‌خوانی و مال مردم را نمی‌خوری و روزه می‌گیری و… پس آن واسطه‌ای که احکام الهی را به ما می‌رساند رسول الله ص است
«مطلب مهم»
” أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ ۚ ”
نکته: بحث خدا و باور داشتن خدا یک چیز است که شاید خیلی‌ها می گویند ما خدا را قبول داریم می دانم این عالم یک خدایی دارد، این عالم را خدایی آفریده است بحث خدا یک چیز است بحث دین خدا یک چیز است این دو مطلب است خیلی‌ها شاید خدا را قبول داشته باشند اما دین خدا، این که چه چیز مورد رضایت خدا است یا نارضایتی اوست!
خود مشرکان هم بت می‌پرستند که این بت‌ها، ما را نزدیک به خدا کنند.
می‌فرماید: ” أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ ۚ ” وپعد از ان می‌فرماید ” إِنَّنِی لَکمْ مِنْهُ نَذِیرٌ وَبَشِیرٌ” بدرستی که منم من از جانب خداوند نذیر و بشیر یعنی دین خدا را از من باید بگیرید
بحث احکمت ثم فصلت را در المیزان علامه طباطبایی رضوان الله خوب پرورانده است.
- وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیهِ یمَتِّعْکمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی وَیؤْتِ کلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیکمْ عَذَابَ یوْمٍ کبِیرٍ﴿۳﴾
و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به سوی او بازگردید تا آنکه شما را تا پایان زندگی از بهره نیک و خوشی برخوردار کند، و هر که را صفات پسندیده و اعمال شایسته او افزون‌تر است، پاداش زیادتری عطا کند، و اگر روی از حق برگردانید، من از عذاب روزی بزرگ بر شما بیمناکم. (۳)
– این که استغفار کنید و طلب مغفرت کنید از پروردگارتان و سپس توبه کنید بسوی او بهره می‌دهد شما را بهره‌ای نیکو تا اجل مسمی تا آن مهلت نهایی که می‌دهد هر صاحب فضلی را فضلش را و اگر پشت کردید بدرستی که من می‌ترسم بر شما عذاب روزی بزرگ را
نکته: «وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکمْ» این آیه می‌آید در مرتبه فعل آنجا اعتقاد بود و حالا می‌فرماید فعل شما باید چه طوری باشد چون اینها باهم مرتبط هستند طلب مغفرت کنید از پروردگارت برای خطاهاو اشتباهاتی که داشته‌اید
انسان بر اثر طبیعت خود به یکسری کارهایی دست میزند که در مسیر بندگی نیست، انسان پر از نیاز است خوردن آشامیدن نکاح و… و ممکنست در مسیر ” أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ ۚ ” نباشد
جناب حافظ درهمین معنی یعنی استغفار بعد توبه می‌فرماید
«شست و شویی کن و آنگه به خرابات خرام.
تا نگردد ز تو این دیر خراب آلوده.»
– توبه یعنی بازگشت، برگشت، یک شرطی دارد شستشویی کن یعنی ” استغفروا ربکم”
پس برو طرف خدا نا شسته که نمی‌شود بروید طرف خدا!
همه شما مؤمنین توبه کنید بسوی خدا برگردید بسوی خدا از همه این کثرات ووو
نکته: اجل مسمی آن اجل و مهلت آخر است که دیگر بعد از او مهلتی نیست و اجل معلق هم داریم هر انسانی بلکه هر موجودی یا امتی یک اجل مسمی دارد
الأعراف: وَلِکلِّ أُمَّهٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا یسْتَأْخِرُونَ سَاعَهً وَلَا یسْتَقْدِمُونَ
هر ملتی برای مدتی در دنیا زندگی می‌کند: وقتی دورانشان رو به آخر باشد، هرگز نمی‌توانند حتی لحظه‌ای آن را عقب و جلو بیندازند. (۳۴)
– برای هر امتی اجلی هست و این نوشته شده است برای هر اجلی هم کتابی هست از اجل مسمی فهمیده می‌شود …
این متاع حسن مربوط به دنیا است یعنی در همین دنیا زندگی شما خوب می‌شود. مربوط به آخرت نیست بحث مربوط به دنیاست
نکته: هر وقت دیدی زندگی‌ات نیکو نیست خوب نیست شروع کن به استغفار چون خود خداوند فرمود: خدا بهره نیکو به شما می‌دهد
اقا امیرالمؤمنین ع فرمودند: تعجب می‌کنم از کسی که نا امید می‌شود در حالی که استغفار را بلد است یعنی در گرفتاری اگر آنقدر فشار آمد که ناامید شدید استغفار بلدید استغفار کنید خود خداوند وعده داده است گرفتاریتان بر طرف می‌شود کلید خیلی خوبی است و…
یک بحثی را عرض کنیم
وَمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا فِی الْآخِرَهِ إِلَّا مَتَاعٌ
زندکی دنیا در مقابل آخرت یک متاع است یک بهره است در جای دیگر می‌فرماید: اصلاً متاع و بهره دنیا قلیل است دنیا پایینش با بالایش خیلی فرقی ندارد بخاطر اینکه متاعش قلیل است اما همین قلیل گاهی نیکوست وگاهی سخت وتنگ می‌شود
طه: وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنکا وَنَحْشُرُهُ یوْمَ الْقِیامَهِ أَعْمَیٰ
و هرکه از یاد و نام من روگردان شود، در سختی و فشار زندگی می‌کند.* روز قیامت هم، چشمش را بر صحنه‌های خوشایند می‌بندیم.» (۱۲۴)
– فرمود کسی که از ذکر من رو گردان باشد برای اوست معیشت تنگ…..
می‌فرماید متاع حسن به شما می‌دهیم زندگی نیکو
(حضرت علامه حسن زاده روحی فداه): کسی که در مسیر سیر و سلوک می‌آید زندگی‌اش بهتر می‌شود بلکه بالاتر، بالاتر غرق در لذت می‌شود در زندگی‌اش نه اینکه پولدار می‌شود نه پولداری که دلیل لذت نیست از زندگی لذت می‌برد متاع حسن دارد متاع حسن آنستکه هم از زندگی‌ات لذت ببری هم آخرتت را داری اما آنکه مؤمن است زندگی او غرق در امنیت و غرق در لذت معنوی است غرق در لذت است لذاتی که عارفان در دنیا می‌برند عوام در بهشت آن لذت را نمی‌برند فرمود بهره نیکو به شمامی دهیم…
نکته: در این آیه نکته‌ای هست که از آن نکاتی که پشت آیه را باید بخوانید ودر ظاهر آیه ننوشته درعبارت الی اجل مسمی معنایی هست قشنگ ولی به ظاهر دیده نمی‌شود
وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیهِ یمَتِّعْکمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَیٰ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ….﴿۳﴾
و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به سوی او بازگردید تا آنکه شما را تا پایان زندگی از بهره نیک و خوشی برخوردار کند،..
– این آیه می‌فرماید اگر استغفار کنید توبه کنید اجل شما به تأخیر می افتد مرگ بد سراغتان نمی‌آید چون فرمود تا اجل مسمی! پس زنده‌اید شما یعنی تصادف مرگ و میر و سرطان و این چیزها سراغتان نمی‌آید فرمود تا اجل مسمی به شما متاع حسن می‌دهیم یعنی آن اجل آخری است این وسط‌ها از اجل معلق در امان می‌شوید اگر استغفار و توبه کنید
ذکر استغفار چه خواصی دارد؟
روایت: رسول اکرم ص فرمودند: خودتان را با ذکر استغفار عطر اگین کنید تا بوی گناه شما را مفتضح نکند بوی گناه آبرویتان را نبرد اولیای خدا از بوی گناه می‌فهمند و… از خواص استغفار اینکه زندگی خوب می‌شود
نکته: کلمه فضل – اضافی – فضول یعنی کسی که زیادی حرف می زند و در کاری زیادی دخالت می کندکه اضافه است… یعنی اضافی طرف فضیلت دارد یعنی نسبت به بقیه مردم در کمالات اضافه بر دیگران و عطا می‌کند به هر صاحب فضلی فضلش را شاید کسی بیشتر استغفار کرد همه یک جور استغفار نمی‌کنند کسی که بیشتر استغفار کند، توبه کند فضیلت بهش داده می‌شود
نکته: متاع حسن یک جور نیست در همه این اختلاف هست اختلاف در زندگی‌ها هست همه هم خوب بشوند این اختلاف وجود دارد
نبی اکرم ص در باب جهاد: کسی که مؤمنی را مسلح کند اسب و شمشیر و… چقدر خداوند به این اجر می‌دهد
یک عده امدند پیش رسول خدا ص که ما فقیریم اینها را که فرمودید مال اغنیا است پولدارها و… فرمودند یک چیزی یادتان می‌دهم که برای هر کدام از ان خداوند درختی در بهشت برایتان غرس می‌کند و این چهار ذکر عبارتند از: «سُبْحانَ اللهِ، وَ الْحَمْدُ لِلهِ، وَ لا إلهَ إلاّ اللهُ، وَ اللهُ أکْبَرُ»
اینها از شادی پریدند بالا پایین و خبر رسید به پولدارها و آمدند گفتند ما هم می‌توانیم بگوییم؟ فرمودند بله
فقرا آمدند اعتراض کردند رسول الله ص فرمودند این دیگر از فضل خداوند است این قانون الهی است یکی عقل دارد یکی زیبایی یکی قدرت دارد…
در آخرت هم تفاضلها هست وآن صاحبان فضل راخداوند فضلشان را به انها می‌دهد
روایت: کل ذی فضل فضله.. در مورد امیرالمؤمنین ع است
” ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیکمْ عَذَابَ یوْمٍ کبِیرٍ”
– واگر پشت کردید آیه اول: جز خدا نپرستید و استغفار کنید
آقا امیرالمؤمنین ع به عربها می‌فرماید زمان جاهلیت یادتان است کارتان دزدی زنا و…… چه کثافت‌هایی را می‌خوردید و… و با آمدن رسولخداص به چه نعمتها رسیدید؟ انسان در مسیر خدا زندگی‌اش درست می‌شود.. واگر تو پشت کردی گوش نکردی این جا انذار می‌کند می‌ترساند
نکته” فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیکمْ عَذَابَ یوْمٍ کبِیرٍ” از شفقت رسول الله ص است از مهربانی رسول خدا ص است پیوسته نگران کافران است ترسانم بخاطر آن‌هایی که پشت کردند و گوش نکردند چقدر مهربان است اگر ما رسول الله ص را در قران بشناسیم چهرهٔ واقعی ایشان در قرآن است.
می‌ترسم از شما از عذاب روزی بزرگ را عذاب روزی که بزرگ است یعنی به این سادگی تمام نمی‌شود چقدر بزرگ است
در قرآن ایام ذکر شده است
المعارج
تَعْرُجُ الْمَلَائِکهُ وَالرُّوحُ إِلَیهِ فِی یوْمٍ کانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَهٍ
فرشتگان و موجودی که از همهٔ فرشتگان برتر است در روزی که معادل پنجاه‌هزار سال دنیایی است، مرتبه‌به‌مرتبه به‌طرف خدا بالا می‌روند.*(۴)
– یعنی خودتان را برای ابد درست کنید این روز خیلی بزرگ است خیلی کبیر است، زود گذر نیست
یک امر کوچک در دنیا ملکوت خیلی بزرگی دارد این جا هر چی انجام می‌دهم آنجا در ملکوت صورت دارد و آن خیلی بزرگ است
فکر نکنید استغفار اینجا ساده است عمل این جا کوچک هست باز تابش آنطرف خیلی عظیم است
– اگر پشت کنید می‌ترسم از شما ترسانم از عذاب روزی بزرگ
خدایا از عذاب روز قیامت از عذاب قبر
از عذاب دنیا از عذاب تو به خودت پناه می‌بریم
خدایا بحق رسول رحمتت بحق پیامبر رحمتت ما را از عذاب خودت از غضب خودت پناه بده
در این ماه مبارک رمضان ما را جزو آزاد شدگان از آتش جهنمت قرار بده
الحمدلله علی الولایه