وصیت رسول الله (ص) در آداب ازدواج و زندگی خانوادگی
آداب ازدواج و زندگی خانوادگی
موضوع نکاح و اموری چند در تأثیر اوقات و اوضاع
حَدَّثَنَا الشَّیْخُ الْجَلِیلُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَى بْنِ بَابَوَیْهِ الْقُمِّیُّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو سَعِیدٍ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ الْعَدَوِیُ قَالَ حَدَّثَنَا یُوسُفُ بْنُ یَحْیَى الْأَصْبَهَانِیُّ أَبُو یَعْقُوبَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عَلِیٍّ إِسْمَاعِیلُ بْنُ حَاتِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ أَحْمَدُ بْنُ صَالِحِ بْنِ سَعِیدٍ الْمَکِّیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ حَفْصٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ حُصَیْبٍ عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِی قَالَ: أَوْصَى رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِی بْنَ أَبِی طَالِبٍ ع فَقَالَ:
ترجمه: ابو سعید خُدری گوید: رسول خدا ص به على بن ابیطالب ع چنین سفارش کرد:
- یا عَلِی! إِذَا دَخَلَتِ الْعَرُوسُ بَیتَکَ فَاخْلَعْ خُفَّهَا حِینَ تَجْلِسُ وَ اغْسِلْ رِجْلَیهَا وَ صُبَّ الْمَاءَ مِنْ بَابِ دَارِکَ إِلَى أَقْصَى دَارِکَ فَإِنَّکَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ أَخْرَجَ اللَّهُ مِنْ دَارِکَ سَبْعِینَ أَلْفَ لَوْنٍ مِنَ الْفَقْرِ وَ أَدْخَلَ فِیهَا سَبْعِینَ أَلْفَ لَوْنٍ [سَبْعِینَ لَوْناً] مِنَ الْبَرَکَهِ وَ أَنْزَلَ عَلَیکَ سَبْعِینَ رَحْمَهً تُرَفْرِفُ عَلَى رَأْسِ الْعَرُوسِ حَتَّى تَنَالَ بَرَکَتُهَا کُلَّ زَاوِیهٍ مِنْ بَیتِکَ وَ تَأْمَنَ الْعَرُوسُ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ أَنْ یصِیبَهَا مَا دَامَتْ فِی تِلْکَ الدَّارِ وَ امْنَعِ الْعَرُوسَ فِی أُسْبُوعِهَا مِنَ الْأَلْبَانِ وَ الْخَلِ وَ الْکُزْبُرَهِ وَ التُّفَّاحِ الْحَامِضِ مِنْ هَذِهِ الْأَرْبَعَهِ الْأَشْیاءِ.
اى على! چون عروس را به خانه تو آورند، وقتى نشست، کفش او را بکن و پایش را بشوی و آبش را به در خانهات بریز که چون چنین کنى، خدا از خانهات هفتاد هزار نوع فقر را ببرد و هفتاد هزار نوع برکت در آن درآورد و هفتاد هزار رحمت بر تو فرو فرستد که بر سر عروس بچرخد تا برکت آن به هر گوشه خانهات برسد و خدا عروس را تا هنگامی که در آن خانه است از جنون و خوره و پیسى امان دهد و عروس را تا یک هفته از دوغ و سرکه و گشنیز و سیب ترش منع کن.
- فَقَالَ عَلِی ع: یا رَسُولَ اللَّهِ! وَ لِأَی شَیءٍ أَمْنَعُهَا مِنْ هَذِهِ الْأَشْیاءِ الْأَرْبَعَهِ.
على ع گفت: یا رسول اللَّه! چرا او را از این چهار چیز منع کنم؟
- قَالَ: لِأَنَّ الرَّحِمَ تَعْقَمُ وَ تَبْرُدُ مِنْ هَذِهِ الْأَرْبَعَهِ الْأَشْیاءِ عَنِ الْوَلَدِ وَ لَحَصِیرٌ فِی نَاحِیهِ الْبَیتِ خَیرٌ مِنِ امْرَأَهٍ لَا تَلِدُ.
رسول اللَّه ص فرمود: چون رحم از این چهار، عقیم شود و اولاد نیاورد و حصیر کف خانه از زن نازا بهتر است.
- .فَقَالَ عَلِی ع: یا رَسُولَ اللَّهِ! فَمَا بَالُ الْخَلِّ تَمْنَعُ مِنْهُ .
على ع گفت: یا رسول الله! چرا نباید سرکه بخورد؟
- قَالَ رَسُولَ اللَّهِ ص: إِذَا حَاضَتْ عَلَى الْخَلِّ لَمْ تَطْهُرْ أَبَداً طُهْراً بِتَمَامٍ وَ الْکُزْبُرَهُ تُثِیرُ الْحَیضَ فِی بَطْنِهَا وَ تُشَدِّدُ عَلَیهَا الْوِلَادَهَ وَ التُّفَّاحُ الْحَامِضُ یقْطَعُ حَیضَهَا فَیصِیرُ دَاءً عَلَیهَا.
رسول الله ص فرمود: چون بر سرکه حائض گردد، به طور کامل هرگز پاک نشود و گشنیز، حیض را در درون او برانگیزد و زایش را سخت کند و سیب ترش، حیض را ببندد و مایه درد شود.
- ثُمَّ قَالَ: یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ فِی أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ وَسَطِهِ وَ آخِرِهِ فَإِنَّ الْجُنُونَ وَ الْجُذَامَ وَ الْخَبَلَ یسْرِعُ إِلَیهَا وَ إِلَى وَلَدِهَا.
سپس رسول الله ص فرمود: اى على! با زنت اول و وسط و آخر ماه، مجامعت مکن که دیوانگى و خوره و گیجى به او و فرزندش روی آورد.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ بَعْدَ الظُّهْرِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ یکُونُ أَحْوَلَ الْعَینِ وَ الشَّیطَانُ یفْرَحُ بِالْحَوَلِ فِی الْإِنْسَانِ.
اى على! بعد از ظهر با همسرت جماع مکن که اگر فرزندى آورید، لوچ (انحراف چشم) باشد و شیطان به لوچى انسان شاد می شود.
- یا عَلِی! لَا تَتَکَلَّمْ عِنْدَ الْجِمَاعِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ لَا یؤْمَنُ أَنْ یکُونَ أَخْرَسَ وَ لَا ینْظُرَنَّ أَحَدُکُمْ إِلَى فَرْجِ امْرَأَتِهِ وَ لْیغُضَّ بَصَرَهُ عِنْدَ الْجِمَاعِ فَإِنَّ النَّظَرَ إِلَى الْفَرْجِ یورِثُ الْعَمَى فِی الْوَلَدِ.
اى على! وقت هم بستری سخن مگو که اگر فرزندى متولد شود از لالی در امان نیست. مبادا کسى به فرج زنش بنگرد و باید وقت هم بستری دیده بر هم نهد، زیرا نظر به فرج مایه کورى فرزند است.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ بِشَهْوَهِ امْرَأَهِ غَیرِکَ فَإِنِّی أَخْشَى إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ أَنْ یکُونَ مُخَنَّثاً مُؤَنَّثاً مُخَبَّلًا
اى على! با زنت به عشق و هوس زن دیگرى مجامعت مکن که می ترسم اگر فرزندى شود، خنثی و زن منش و گیج باشد.
- یا عَلِی! مَنْ کَانَ جُنُباً فِی الْفِرَاشِ مَعَ امْرَأَتِهِ فَلَا یقْرَأِ الْقُرْآنَ فَإِنِّی أَخْشَى أَنْ ینْزِلُ عَلَیهِمَا نَارٌ مِنَ السَّمَاءِ فَتُحْرِقَهُمَا.
اى على! هر که با زن خود در بستر، جنب باشد، قرآن نخواند که می ترسم آتشى از آسمان فرود آید و هر دو را بسوزاند..
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ إِلَّا وَ مَعَکَ خِرْقَهٌ وَ مَعَ أَهْلِکَ خِرْقَهٌ وَ لَا تَمْسَحَا بِخِرْقَهٍ وَاحِدَهٍ فَتَقَعَ الشَّهْوَهُ عَلَى الشَّهْوَهِ فَإِنَّ ذَلِکَ یعْقِبُ الْعَدَاوَهَ بَینَکُمَا ثُمَّ یرُدُّکُمَا إِلَى الْفُرْقَهِ وَ الطَّلَاقِ.
اى على! با زنت جماع مکن جز آن که خودت دستمالى داشته باشى و همسرت دستمال دیگر، با یک دستمال خود را پاک نکنید که شهوت بر شهوت افتد و مایه دشمنى است میان شما، و شما را به جدائى و طلاق کشد.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ مِنْ قِیامٍ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ فِعْلِ الْحَمِیرِ وَ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ کَانَ بَوَّالًا فِی الْفِرَاشِ کَالْحَمِیرِ الْبَوَّالَهِ فِی کُلِّ مَکَانٍ.
اى على! ایستاده با همسرت جماع مکن که کار خران است و اگر فرزندى متولد شود، در بستر بول کند؛ چون خر که در هر جا بول میکند.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ فِی لَیلَهِ الْفِطْرِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ لَمْ یکُنْ ذَلِکَ الْوَلَدُ إِلَّا کَثِیرَ الشَّرِّ
اى على! در شب عید فطر با زنت جماع مکن که اگر فرزندى شود، آن فرزند بسیار شر باشد.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ فِی لَیلَهِ الْأَضْحَى فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ لَهُ سِتُّ أَصَابِعَ أَوْ أَرْبَعُ أَصَابِعَ.
اى على! در شب عید قربان با همسرت جماع مکن که اگر فرزندی شود، فرزندی شش انگشتی یا چهار انگشتی شود.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ تَحْتَ شَجَرَهٍ مُثْمِرَهٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ جَلَّاداً قَتَّالًا عَرِیفاً [أَوْ عَرِیفاً]
اى على! زیر درخت باردار با زنت جماع مکن که اگر فرزندی شود، آن جلاد و آدمکش شود.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی وَجْهِ الشَّمْسِ وَ تَلَأْلُئِهَا إِلَّا أَنْ یرْخَى سَتْرٌ فَیسْتُرَکُمَا فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ لَا یزَالُ فِی بُؤْسٍ وَ فَقْرٍ حَتَّى یمُوتَ.
اى على! در برابر پرتو آفتاب با همسرت جماع مکن، مگر با رواندازی که هر دو را بپوشاند، که اگر فرزندی متولد شود، آن فرزند در سختى و فقر باشد تا بمیرد.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ بَینَ الْأَذَانِ وَ الْإِقَامَهِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ حَرِیصاً عَلَى إِهْرَاقِ الدِّمَاءِ
اى على! میان اذان و اقامه جماع مکن که اگر فرزندی متولد شود، آن فرزند خونخوار باشد..
- یا عَلِی! إِذَا حَمَلَتِ امْرَأَتُکَ فَلَا تُجَامِعْهَا إِلَّا وَ أَنْتَ عَلَى وُضُوءٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ أَعْمَى الْقَلْبِ بَخِیلَ الْیدِ.
اى على! چون زنت آبستن باشد، بی وضوء با او جماع مکن که آن فرزند کوردل و بخیل بدنیا آید.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ مَشُوماً ذَا شَامَهٍ فِی وَجْهِهِ.
اى على! در شب نیمه شعبان جماع مکن که اگر فرزندی متولد شود، آن فرزند شوم و با خال چهره بدنیا آید.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی آخِرِ دَرَجَهٍ مِنْهُ [مِنَ الشَّهْرِ] إِذَا بَقِی مِنْهُ یوْمَانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ عَشَّاراً أَوْ عَوْناً لِلظَّالِمِ وَ یکُونُ هَلَاکُ فِئَامٍ مِنَ النَّاسِ عَلَى یدَیهِ.
اى على! در دو روز آخر ماه جماع مکن که اگر فرزندی شود، فرزندی گمرکچی یا کمک کار ظالم باشد و جمعى از مردم بدستش هلاک شوند.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ عَلَى سُقُوفِ الْبُنْیانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ مُنَافِقاً مُرَائِیاً مُبْتَدِعاً
اى على! بر پشت بامها جماع مکن که اگر فرزندی شود، آن فرزند منافق و ریاکار و بدعتگذار باشد.
- یا عَلِی! وَ إِذَا خَرَجْتَ فِی سَفَرٍ فَلَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ تِلْکَ اللَّیلَهَ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ ینْفِقُ مَالَهُ فِی غَیرِ حَقٍّ .
اى على! چون قصد سفر داشتى، در آن شب با همسرت جماع مکن که اگر فرزندی شود، آن فرزند ولخرج باشد.
وَ قَرَأَ رَسُولُ اللَّهِ ص : «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کانُوا إِخْوانَ الشَّیاطِینِ»(الإسراء/۲۷). و رَسُولُ اللَّهِ ص این آیه را تلاوت فرمودند: «چرا که تبذیر کنندگان،(زیاد خرج کنندگان) برادران شیاطیناند.»
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَکَ إِذَا خَرَجْتَ إِلَى سَفَرٍ مَسِیرَهَ ثَلَاثَهِ أَیامٍ وَ لَیالِیهِنَّ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ عَوْناً لِکُلِّ ظَالِمٍ عَلَیکَ
اى على! چون در سفرى رفتى که مسیرش تا سه شبانه روز طول میکشد، با زنت جماع مکن که اگر فرزندی شود، آن فرزند، کمک کار هر ظالمی علیه تو شود..
- یا عَلِی! عَلَیکَ بِالْجِمَاعِ لَیلَهَ الْإِثْنَینِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ یکُونُ حَافِظاً لِکِتَابِ اللَّهِ رَاضِیاً بِمَا قَسَمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.
اى على! شب دوشنبه ملازم جماع باش که اگر فرزندى آید، آن فرزند حافظ قرآن و راضى به قسمت خداوند عزّ و جلّ باشد.
- یا عَلِی! إِنْ جَامَعْتَ أَهْلَکَ فِی لَیلَهِ الثَّلَاثَاءِ فَقُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یرْزَقُ الشَّهَادَهَ بَعْدَ شَهَادَهِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ لَا یعَذِّبُهُ اللَّهُ مَعَ الْمُشْرِکِینَ وَ یکُونُ طَیبَ النَّکْهَهِ مِنَ الْفَمِ رَحِیمَ الْقَلْبِ سَخِی الْیدِ طَاهِرَ اللِّسَانِ مِنَ الْغِیبَهِ وَ الْکَذِبِ وَ الْبُهْتَانِ.
اى على! اگر شب سه شنبه جماع کنى و فرزندى آید، پس از شهادت به شهادتین، شهادت روزیش شود و خدا او را با مشرکانش کیفر نکند و بوى دهانش خوش باشد و رحم دل و با سخاوت و پاک زبان از غیبت و دروغ و بهتان باشد.
- یا عَلِی! وَ إِنْ جَامَعْتَ أَهْلَکَ لَیلَهَ الْخَمِیسِ فَقُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یکُونُ حَاکِماً مِنَ الْحُکَّامِ أَوْ عَالِماً مِنَ الْعُلَمَاءِ وَ إِنْ جَامَعْتَهَا یوْمَ الْخَمِیسِ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ عَنْ کَبِدِ السَّمَاءِ فَقُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّ الشَّیطَانَ لَا یقْرَبُهُ حَتَّى یشِیبَ وَ یکُونُ فَهِماً وَ یرْزُقُهُ اللَّهُ السَّلَامَهَ فِی الدِّینِ وَ الدُّنْیا.
اى على! اگر در شب پنج شنبه با همسرت هم بستر شوی و فرزندی متولد شود، آن فرزند حاکم و دانشمند شود. اگر در روز پنج شنبه ظهر هنگامی که خورشید در وسط آسمان است با همسرت هم بستر شوی، اگر فرزندی بدنیا آید، شیطان تا پیری به او نزدیک نگردد و بسیار فهیم باشد و خدا سلامت در دین و دنیا را را روزیش کند.
- یا عَلِی! فَإِنْ جَامَعْتَهَا لَیلَهَ الْجُمُعَهِ وَ کَانَ بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یکُونُ خَطِیباً قَوَّالًا مُفَوَّهاً وَ إِنْ جَامَعْتَهَا یوْمَ الْجُمُعَهِ بَعْدَ الْعَصْرِ فَقُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یکُونُ مَعْرُوفاً مَشْهُوراً عَالِماً وَ إِنْ جَامَعْتَهَا فِی لَیلَهِ الْجُمُعَهِ بَعْدَ صَلَاهِ الْعِشَاءِ الْآخِرَهِ فَإِنَّهُ یرْجَى أَنْ یکُونَ لَکُمَا وَلَدٌ مِنَ الْأَبْدَالِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
اى على! اگر در شب جمعه جماع کنی و فرزندی متولد شود، آن فرزند سخنور و گویا و زبان آور شود و اگر در روز جمعه پس از عصر جماع کنی و فرزند آید، آن فرزند معروف و مشهور و دانشمند گردد. اگر در شب جمعه بعد از نماز عشاء باشد، امید می رود که آن فرزند از ابدال باشد إن شاء اللَّه.
- یا عَلِی! لَا تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی أَوَّلِ سَاعَهٍ مِنَ اللَّیلِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَینَکُمَا وَلَدٌ لَا یؤْمَنُ أَنْ یکُونَ سَاحِراً مُؤْثِراً لِلدُّنْیا.
اى على! در ساعت اول شب با زنت جماع مکن که اگر فرزندى شود، چه بسا جادوگر و دنیا طلب در آید.
- عَلَى الْآخِرَهِ یا عَلِی :احْفَظْ وَصِیتِی هَذِهِ کَمَا حَفِظْتُهَا عَنْ جَبْرَئِیلَ.
در آخر اى على! این سفارش مرا حفظ کن، چنانچه من آن را از جبرئیل حفظ کردم.
وَالسَّلامُ عَلَیْکَم وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
منابع: الأمالی للصدوق – النص، ص۵۶۶، المجلس الرابع و الثمانون. // علل الشرائع، ج۲، ص: ۵۱۴، ح ۵، ۲۸۹ باب علل نوادر النکاح.