۱۴۰۳-۱۲-۱۴ تفسیر سوره یوسف ع جلسه ۲

((بسم الله الرحمن الرحیم))

🌛تفسیر قرآن در ماه مبارک رمضان 🌜

🤲🏻خدایا توفیقی ده ما را که در مورد قرآن تو کوتاهی نکنیم و سهم و بهرهٔ ما را از قرآنت بیش از این قرار ده.

((وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَهٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ))

سه شنبه ۱۴۰۳/۱۲/۱۴ «جلسه دوم»

🧿موضوع: تفسیر سوره یوسف ع

آیات «۱» الی «۴»

⬅️ بسم اللهِ هر سوره مختص آن سوره است.

روایت است که همه قرآن در فاتحه الکتاب جمع است و همه فاتحه الکتاب در بسم الله الرحمن الرحیم جمع است.

هر سوره‌ای تفسیری از بسم الله الرحمن الرحیم است.

«بسم الله الرحمن الرحیم»

🕋الر تِلْک آیاتُ الْکتَابِ الْمُبِینِ

الر ـ این است آیات کتاب روشنگر. (۱)

⤴️ الر، حروف مقطعه قرآن مراتب کلی قرآن‌اند و این‌ها فوق ترکیب و ورای کلمات هستند.

🖋الر، ابتدای پنج سوره در قرآن آمده است:

۱-سوره یونس ۲-سوره هود ۳-سوره یوسف

۴-سوره حجر ۵-سوره ابراهیم.

و سوره یوسف سومینِ آنهاست که می‌شود قلب، می‌شود قطب که امام عصر قطب عالم امکان است.

🖋عدد قطب ۱۱۱ می‌شود و سوره یوسف ۱۱۱ آیه دارد، این سوره دوازدهمین سوره قرآن است مطابق با دوازدهمین امام و در جز ۱۲ قرآن هم آمده است، و حضرت یعقوب هم ۱۲ پسر دارد.

🖋مبین یعنی آشکار و آشکار کننده که امام عصر آشکار کننده حقیقت است.

🕋إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیا لَّعَلَّکمْ تَعْقِلُونَ

ما آن را قرآنی به زبان عربی نازل کردیم تا شما تعقل کنید. (۲)

در ابتدای آیه ((انا )) که معکوس شود باز هم می‌شود ((انا)) و ((انزلناه)) هم با الف شروع می‌شود و در اول آیه بعد هم ((نحن)) را معکوس کنیم می‌شود ((نحن)) و ((نقص)) هم با نون شروع می‌شود و معنای هر دو هم یکی است که در این یک اشاره و رمزی است، چرا ابتدای این دو آیه از نظر شکلی و معنایی یکی است ولی فرم آنها متفاوت است؟ در هر دوی این‌ها یک اشتراکاتی است و یک تمایزاتی.

🖊اشتراکشان در اینست که در هر دو آیه صحبت از نزول قرآن است.

اما تمایزات: در آیه دوم می‌فرماید بلکه شما تعقل کنید که خطاب به مؤمنین است اما در آیه سوم می‌فرماید بر تو قصه می‌گوییم گرچه قبل از غافلان بودی که خطاب به رسول خداست.

🖊در آخر سوره هود فرمود تمام این داستان‌های رسولان را می‌گوییم تا تو دلت استوار شود و در این قضیه حق می‌آید برای تو یعنی حق را می‌بینی در این قصه‌ها و برای مومنان فقط تذکر است.

گفتیم آنجا که بهرهٔ هرکس از قرآن متفاوت است، دریافت‌ها متفاوت است، اینجا هم درست همین است، نزول قرآن برای تعقل کردنِ مؤمنین است اما برای رسول اکرم که عقل کل است تعقل معنایی ندارد.

🖋فرمود نازل کردیم او را، چه چیز را نازل کردیم؟ ضمیر هو چیست که نازل شد و شد قرآن عربی؟!! حقیقت ولایت است.

ولایت امیرالمؤمنین است و الر جلوه‌ای از جلوات حقیقت ولایت است.

🖊در آیه اول یعنی الر خودش آیات کتاب مبین است.

🖊کلمهٔ قرآن از قرائت است یعنی خواندنی، عربی یعنی اصیل و روشن.

🖋 قرآن وسیلهٔ تعقل است.

انسان برای تعقل و تفکر دست مایه می‌خواهد، کتاب می‌خواهد، مطالعه باید کرد تا بتوان تعقل کرد.

⬅️روایت: یک ساعت فکر کردن از یک سال عبادت کردن بهتر است.

🖋امیرالمؤمنین ع در نهج البلاغه در خطبه اول فرموده: تا بیرون بکشند برای آنان گنجینه‌های عقل را.

یعنی عقل مانند گنج در زیر خاک است که باید شخم بخورد و بیرون بیاید.

انبیا آمدند تا عقل انسان‌ها را زیر و رو کنند.

((دین ندارد کسی که عقل ندارد))

🖋 رسول خدا فرمود عقل در مقابل جنون نیست عقل در مقابل کفر است و آدم کافر بی‌عقل است.

🖋 عقل چیست؟!! عقل آن است که به واسطه آن خدا پرستیده می‌شود و بهشت به دست می‌آید.

🕋نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیک أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَینَا إِلَیک هَٰذَا الْقُرْآنَ وَإِن کنتَ مِن قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِینَ.

ما بهترین داستان را با وحی کردن این قرآن بر تو می‌خوانیم و تو یقیناً پیش از آن از بی خبران [نسبت به این بهترین داستان] بودی. (۳)

⤴️ قصه یعنی چه؟ به معنای داستان است و اصل لغت قصه به معنای پیگیری رد پاهاست.

🖋 مثلاً در قرآن درمورد مادر حضرت موسی لغت قصه آمده است که پیگیر موسی بود بعداز اینکه او را در رودخانه رها کرد.

🖋 زمانی که زندگی یک نفر پیگیری شود می‌شود قصه او.

⚠️این احسن القصص قصهٔ ولایت و ولی الله است.

🖋 ولایت دو نوع است ولایت الله نسبت به بنده‌اش، و ولایت ولی الله نسبت به مردم که هر دو مورد در این داستان ذکر شده است.

🖋 خداوند ولایت دارد نسبت به حضرت یوسف و خداوند نسبت به همه ولایت ندارد زیرا خداوند سبحان ولی مومنان و ولی صالحان است.

 

((کافران مولا و سرپرست ندارند))

🖋 زمانی که خداوند سرپرست کسی شود اگر همه انسان‌ها دست به دست هم بدهند که او را ذلیل کنند نتوانند.

برادران حضرت یوسف می‌خواستند او را از بین ببرند ولی خداوند او را عزیز مصر کرد.

🖋 در اینجا قصه حضرت یوسف زیباست، خود یوسف زیباست، عشق حضرت یعقوب به حضرت یوسف که حجت الله است زیباست، جدا شدن حضرت یوسف از حضرت یعقوب هم زیباست، و عشق زلیخا به یوسف و پاکدامنی حضرت یوسف هم زیباست ووو…

⬅️روایت: کسی که عاشق باشد و پاکدامنی کند و کتمان کند عشق خود را و بمیرد، شهید از دنیا رفته است.

🖋 در عشق آنی که زیباست پاکدامنی است.

🖋 اینکه حضرت یوسف از زندان آزاد شود و هفت سال قحطی مصر را نجات بدهد و مدیریت کند و در آخر هم برادران او بیایند و دست گدایی جلوی او دراز کنند خیلی زیباست و این قصهٔ ولایت است.

🖋 مطلب مهم در این داستان آن حسادتی است که مردم به ولی خدا و حجت خدا می‌کنند و این حسادت از ابتدای خلقت بوده است که مسئله خلافت انسان پیش آمد و حتی ملائکه هم مخالفت کردند.

🖋 حضرت یوسف برادرانش پیغمبرزاده بودند و احترام و علاقهٔ حضرت یعقوب به یوسف را می‌دیدند اما باز هم حسادت کردند و حتی می‌خواستند او را بکشند و می‌گفتند پدر ما گمراه است.

❗نکته: هر مفسری به آخر آیهٔ سوم رسیده از روی آیه رد شده که می‌فرماید پیامبر از غافلان بود.

رسول الله نسبت به چه چیزی غافل بود؟

و غفلت غیر از جهالت است زیرا جهالت یعنی نادانی اما غفلت یعنی عدم التفات و عدم توجه به موردی خاص.

🖋 پیامبر اکرم چون دارای خُلق عظیم است و عبد کامل خداوند است و همهٔ توجه ایشان به حق است اصلاً باورش نمی‌شود و غافل است از این که خداوند دستوری بدهد و کسانی که ادعای اسلام می‌کنند به دستورش اعتنایی نکنند.

بخاطر کرامت و بزرگواری خودش بود که از این چیزها غافل بود.

🖋 یا رسول الله تو غافل بودی از اینکه بعضی از اصحابت حسادت می‌کنند به وصی تو در حالیکه محبت و احترام تو به امیرالمؤمنین را می‌بینند.

🖋 غافل بودی از اینکه انسان‌ها چقدر حسود اند نسبت به ولایت الله و حجت الله.

🖋 رسول الله آنقدر توجه به توحید دارد و متوجه عبودیت خودش است که غافل است از بد ذاتیه این‌ها.

🖋 این غفلت قبل از بیان قصهٔ ولایت است که احسن القصص است.

🖋در آخر سوره هود فرمود «و ما ربک بغفل عما تعلمون»

پروردگار تو غافل نیست از آنچه شما می‌کنید و بعد موضوع غفلت را اینجا بیان می‌کند.

🕋إِذْ قَالَ یوسُفُ لِأَبِیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیتُ أَحَدَ عَشَرَ کوْکبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَیتُهُمْ لِی سَاجِدِینَ

آن گاه که یوسف به پدرش گفت: پدرم! من در خواب دیدم یازده ستاره و خورشید و ماه برایم سجده کردند!(۴)

⤴️ بحث ولایت است که همه مطیع حجت الله‌اند و این حسادت برانگیز است.

🖊انسان الهی دریافت دارد، خواب صادقه می‌بیند، تمثل و مکاشفه دارد.

🖋 خواب از اجزای نبوت است که در بعضی روایات داریم یک هفتم نبوت است، در بعضی روایات آمده یک چهل و پنجم نبوت است، و در بعضی روایات آمده یک بیست و سوم نبوت است و این تفاوت به خاطر خواب‌های مختلف است که از لحاظ مراتب باهم متفاوت‌اند.

🖋 در سوره حضرت یوسف سه نوع خواب مطرح شده:

۱. خواب حضرت یوسف

۲. خواب پادشاه مصر

۳. خواب‌های دو زندانی

⤴️ اولی خواب انبیاست که در مورد مقامات انبیاست.

دومی خواب پادشاهان است که مربوط به امور مملکت است.

سومی خواب مردم عادی است که آن هم دو جور است، یا مثبت است یا منفی.

🖊در خواب حضرت یوسف ع می‌فرماید: یازده ستاره و در خواب پادشاه مصر گفت هفت گاو.

((در خوابها باید روی اعداد دقت کرد))

((یک وقتی بنده خواب می‌دیدم که از یک منطقه سه تا شیر نر به سمتم در حرکتند که یک یک جوان چرک و کثیف که لباسی پاره تنش بود این سه شیر را به سمت من می راند.

تعبیر شیر، دشمن است و چندی نگذشت سه نفر با ما دشمنی کردند که درست از همان منطقه‌ای بودند که درخواب داشتند سمت من می‌آمدند و تعبیر آن جوان کثیف هم شیطان بود که این‌ها را می راند به سمت بنده))

❗نکته: در این چهار تا خواب یک چیزی مشترک است:

در هیچ کدام از این خواب‌ها گفت و گویی صورت نمی‌گیرد! فقط رویت است.

🖋در آیه چهارم دوبار کلمهٔ رویت آمده است، چرا؟

🖋 انسان گاهی وقت در خواب اموری را می‌بیند که وقوعش در خارج امکان پذیر نیست، در عالم خارج ستاره‌ها و خورشید و ماه چگونه می‌خواهند سجده کنند ؟ اما در خواب دیده می‌شود.

🖋و این رویت دوم از آن دیدن‌هایی است که دیگر در عالم خارج امکان پذیر نیست.

 

🖊 پس حضرت یوسف ع می‌فرماید من ستاره‌ها و خورشید و ماه را دیدم (این دیدن امری طبیعی است) اما بعد آن می‌فرماید دیدم که سجده کنندگانند.

پس دیدن دوم طبیعی نیست و متفاوت است با دیدن اول.

🖊در عالم آخرت، در بهشت یک نعمت‌هایی هست که دردنیا تصور هم نمی‌شود.

🖋 فرمود: دیدمشان که بر من سجده کنندگانند. جمله اسمیه است، نفرمود سجده می‌کردند، جمله اسمیه تاکید خیلی زیادی دارد و همیشگی است و زمان خاصی ندارد.

❗نکته: حضرت ابراهیم ع جد حضرت یوسف ع است که وقتی ستاره‌ها و ماه و خورشید را دید گفت نه اینها پروردگار من نیستند و حضرت ابراهیم ع بر ستاره و ماه و خورشید سجده نکرد لذا ستاره و ماه و خورشید بر یوسف ع سجده کنندگانند.

🖊 تمام عالم سجده کنندهٔ حضرت مهدی عج هستند، عوالم علوی سجده کنندگان بر یوسف فاطمه ع هستند، یوسف ما کسی است که اجرام علوی بر او سجده می‌کنند و این چه مقامی است!!!

🖊این خواب را ایشان در کودکی دید که یعنی نشانش دادند که آخر کارش چگونه است، گاهی اول راه نشان می‌دهند که طرف به کجا می‌رسد یعنی ابتدای راه، انتهای راه را نشان می‌دهند تا قلب انسان ثابت و استوار باشد، که در آیات آخر سوره هود فرمود این داستان‌ها را برایت می‌گوییم تا قلبت استوار شود.

🤲🏻خدایا فرج امام زمان ما را نزدیک کن و ما را در مسیر ولایت و قرآن ثابت قدم بدار.

الحمدلله علی الولایه

دانلود فایل صوتی