۱۴۰۳-۴-۲۴ شرح خطبه متقین جلسه ۹
️بسم الله الرحمن الرحیم️
« الحمدلله رب العالمین الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا و طبیب قلوبنا و شفیع ذنوبنا العبد المؤید الرسول المسدد المحمود الاحمد ابوالقاسم المصطفی محمد»
«««« محرم ۱۴۰۳»»»»
️السلام علیک یا ابا عبدالله الحسین ع
شنبه ۱۴۰۳/۴/۲۴، شب تاسوعا(لبیک یاحسین ع)
موضوع: شرح خطبه۱۹۳ همام (متقین)
فَمِنْ عَلاَمَهِ أَحَدِهِمْ أَنَّکَ تَرَى لَهُ قُوَّهً فِی دِینٍ وَ حَزْماً فِی لِینٍ وَ إِیمَاناً فِی یَقِینٍ وَ حِرْصاً فِی عِلْمٍ وَ عِلْماً فِی حِلْمٍ
و از نشانه‌هاى یکى از پرهیزکاران این است که او را اینگونه مى‌بینى: در دیندارى نیرومند، نرمخو و دور اندیش است، داراى ایمانى پر از یقین، حریص در کسب دانش، با داشتن علم بردبار.
انسانهای متقی در دین قوت دارند، اینها خوب دین را می‌شناسند و به آن عمل میکنند. در عین نرمی بردبار و صبور هستند. ایمان اینها محکم است مثل یقین که مقام شهود است، در دانستن حریص اند.
چندین بار در این حدیث این مطلب که علم همراه حلم است تکرار شده که توضیح لازم است: در زبان فلسفه یک عقل نظری داریم که میشود علم و دانش و یک عقل عملی داریم که پیاده کردنِ علم است در مقام عمل.
عامل باید عاقل باشد.
اینکه می فرماید علمی در حلم، همان عقل عملی است.
راس همه اعمال بردباری است، بردباری یعنی صبر، صبر در شهوت، صبر در غضب و صبر در مصیبت و… .
پس حلم سرآمد عقل عملی است.
وَ قَصْداً فِی غِنًى وَ خُشُوعاً فِی عِبَادَهٍ وَ تَجَمُّلاً فِی فَاقَهٍ وَ صَبْراً فِی شِدَّهٍ وَ طَلَباً فِی حَلاَلٍ وَ نَشَاطاً فِی هُدًى وَ تَحَرُّجاً عَنْ طَمَعٍ
در توانگرى میانه رو، در عبادت فروتن، در تهیدستى آراسته، در سختى‌ها بردبار، در جستجوى کسب حلال، در راه هدایت شادمان و پرهیز کننده از طمع ورزى مى‌باشد.
و قصدا فی غنی…
انسانهای متقی وقتی به پول می‌رسند در عین ثروتمند بودن هم میانه رو هستند.
(فی حَلالِها حِسابٌ وفی حَرامِها عِقابٌ )
یعنی هرچقدر ثروت حلال هم داری باید میانه رو باشی.
امیرالمومنین علیه السلام فرمود اگر کسی را مردم به او بگویند خوش به حالش، روزگار سختی در انتظار اوست( طُوبَىٰ لَه، خوش بحالش)
و خشوعا فی عباده…
انسانهای متقی در عبادت، خاشع و فروتن هستند؛ فروتن ترجمه خضوع است،
اما خشوع مال مقام قلب است، قلب ترسان میشود.
عبادت آنها ظاهری نیست، همراه با خشوع است،
در اعمال و عبادات خود حضور دارند.
بعضی‌ها نمازشان مثل این است که کلاغ نوک به زمین می‌زند.
️یکی از زنهای عارفه به نام رابعه عدویه، می فرماید:« خدایا یا حضوری به من عطا کن که نمازم را با حضور بخوانم یا همینطور از من بپذیر نمازم را»
حضور و ادب را در انسانهای متقی مشاهده می‌کنید.
روایت: بعضی از انسان‌ها طوری نماز می‌خوانند که اگر برای همسایه خود بخوانند قبول نمی‌کند.
و تحملا فی فاقه…
انسانهای متقی در موقع نداری تحمل میکنند و اظهار فقر نمی‌کنند.
روایت: چند چیز را بپوشانید ۱-فقر ۲ -مریضی
۳- مصیبت‌هایی که به شما می‌خورد.
چون اگر پیش کسی اظهار کنید اگر دوست شما باشد ناراحت میشود و اگر دشمن شما باشد خوشحال میشود.
تحمل کردن (یعنی اینکه به خلق شکایت نمی‌کند ولی به خداوند ابراز میکنند.)
در مقابل خلق اظهار عجز کردن باعث کوچک شدن انسان میشود.
اگر انسان در مقابل دیگران نداریِ خود را تحمل کند و ابراز نکند در چشمشان بزرگ میشود.
صبرا فی شده، طلبا فی حلال…
و صبر میکنند در گرفتاری‌ها، هر نوع گرفتاری که باشد.
عبادت ده جزء دارد که نُه جزء آن طلب حلال است.
مال باید از راه حلال باشد زیرا این مال که بدست انسان می رسد میشود خوراک و این غذا را انسان می‌خورد که تبدیل به عبادت میشود حالا اگر مال از راه حرام باشد حال عبادت در انسان از بین می‌رود می‌گوید حال ندارم عبادت کنم و یا نماز شب بخوانم و…
انسانهای متقی حتی طرف مال شبه ناک نمی‌روند.
بورس و همستر و کلمبوس و این چیزهای جدیدی که آمده همه از دم حرام است.
روایت: آخرالزمان ربا آنقدر زیاد میشود تا جایی که گرد و غبارش همه را فرا می‌گیرد.
پول حرام در جای حرام خرج میشود و پول حلال خودش در راه حلال خرج میشود.
لقمه حلال انسان را در مسیر الهی می‌برد.
امام صادق ع می‌فرماید لقمه حرام اثرش را روی اولاد می‌گذارد چون ثمره انسان اولاد اوست.
آقا سیدالشهدا در روز عاشورا به کوفیان گفت من پسر پیامبر شما هستم و هرچه شما را موعظه می‌کنم اثری در شما ندارد چون شکم شما از حرام پر شده است.
و نشاطا فی هدی…
انسانهای متقی️ در راه هدایت نشاط دارند، در مسجد رفتن، هیات رفتن، سینه زدن، در کسب علم و… نشاط دارند کسل نیستند و در مسیر خدا نشاط دارند.
و تحرجا عن طمع
باز می‌ایستند از طمع، طمع ورزی نمی‌کنند.
یَعْمَلُ اَلْأَعْمَالَ اَلصَّالِحَهَ وَ هُوَ عَلَى وَجَلٍ یُمْسِی وَ هَمُّهُ اَلشُّکْرُ وَ یُصْبِحُ وَ هَمُّهُ اَلذِّکْرُ یَبِیتُ حَذِراً وَ یُصْبِحُ فَرِحاً حَذِراً لِمَا حُذِّرَ مِنَ اَلْغَفْلَهِ وَ فَرِحاً بِمَا أَصَابَ مِنَ اَلْفَضْلِ وَ اَلرَّحْمَهِ
اعمال نیکو انجام مى‌دهد و ترسان است، روز را به شب مى‌رساند با سپاسگزارى، و شب را به روز مى‌آورد با یاد خدا، شب مى‌خوابد اما ترسان، و بر مى‌خیزد شادمان، ترس براى اینکه دچار غفلت نشود، و شادمانى براى فضل و رحمتى که به او رسیده است.
یعمل الاعمال الصالحه…
اینها اعمال صالح را انجام می‌دهند کارهای نیک را انجام می‌دهند باز هم می‌ترسند که کوتاهی کرده باشند در برابر امر خداوند
نکته کلیدی (انسانهای مقرب همیشه خود را گنه‌کار می‌دانند و انسان‌هایی که از خدا دور هستند خود را خوب می‌پندارند، دلیل قرآنی:
آیه ۳۶ در سوره کهف
((وَمَا أَظُنُّ السَّاعَهَ قَائِمَهً وَلَئِن رُّدِدتُّ إِلَىٰ رَبِّی لَأَجِدَنَّ خَیْرًا مِّنْهَا مُنقَلَبًا))
((ﻭ ﮔﻤﺎﻥ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮﺩ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭم ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮم، ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ، ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﻳﺎﻓﺖ(۳۶) ))
اینها خود را برتر می دانند در حالیکه انسانهای مقرب ترسان اند و این کلام امیرالمومنین ع در قران امده است:
آیه ۶۰ – سوره مؤمنون
(( وَ الَّذینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَهٌ أَنَّهُمْ إِلى رَبِّهِمْ راجِعُونَ ))
و آنها که نهایت کوشش را در انجام طاعات به خرج مى دهند و با‌این‌حال، از اینکه سرانجام به‌سوى پروردگارشان باز مى گردند، دل هایشان ترسان است.
یمسی و همّه الشکر و یصبح و همّه…
شب می‌کنم در شکر و صبح می‌کنم همه در ذکر.
الهی شکر ما اندک است.
چه نعمت‌هایی داریم که اصلاً شکر نمی‌کنیم.
برای تمام نعمت‌هایی که به من دادی خدایا شکرت.
و شب میکنند در حالی که تمام همشان شکر است
و صبح میکنند در حالی که تمام همشان ذکر خداست
در ادعیه از معصومین ع: خدایا شکر من خیلی اندک است
روایت است که امام صادق علیه السلام رفت به دیدن مریضی که شخصی همراه او بود وقتی بیرون آمدند امام اینطور برای مریض دعا کردند
« خداوند سلامتی را از یاد تو ببرد و توفیق شکر را به شما عنایت کند». آن شخص تعجب کرد و در مورد این دعا سوال کرد و امام در جواب فرمود: انسان وقتی سلامت باشد سلامتی از یادش می رود،پس یعنی همیشه سلامت باشی و شکر این نعمت هم به تو عنایت شود.
«لئن شکرتم لأزیدنّکم»
اگر شما شکر کنید ما برایتان زیاد می کنیم
این وعده ی خداوند است
شکر کنیم خدا را و بگوییم خدایا شکرت که ایمانمان را حفظ کرده ای.
شکرت که ما را سلامت داشته ای.
آیه قرآن:
و قَلِیلٌ مِنْ عِبَادِیَ الشَّکُورُ
کم اند بندگان شکور من
خودش وعده داده است شکر کنید زیاد می کنیم.
بنده شکور باشید.
بعد از هر نمازت در سجده بگو:
«شُکْراً لِلَّه حَمْدا لِلَّهِ»
هر چقدر توانستید این کار را انجام بدهید که اسم شما جزو شکر گزاران نوشته شود.
متقیان صبح که بیدار میشوند تمام هم و غمشان اینست که ذکر بگویند و خدا را فراموش نکنند.
روایت: رسول خدا ص به ابن مسعود فرمود:
نگذار زبانت از گفتن ذکر لااله الاالله ساکت و آرام باشد؛ لااله الاالله ذکر خفی است و یک خصوصیتی دارد که لبانت تکان نمیخورد و ریا در گفتنش نیست و کسی هم نمی فهمد و بزرگترین ذکر هم هست.
حدیث: اگر کسی روزی صد بار بگوید لااله الاالله کسی بهتر از او نیست مگر کسی که بیشتر از او این ذکر را بگوید.
در روایت دارد که قطعات زمین آخر شب از همدیگر سوال میکنند آیا ذاکری بروی تو عبور کرد؟ آن قطعه ای که یک انسان ذاکر بروی آن عبور کرده برآن دیگر قطعات زمین فخر می کند که یک ذاکر الهی از روی من عبور کرد.
چقدر ذکر الهی مهم است.
در قرآن می فرماید:
الأحزاب
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا
ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻳﺎﺩ ﻛﻨﻴﺪ ،(۴۱)
الحمدلله علی الولایه