برهان تمانع
بسم الله الرحمن الرحیم
برهان تمانع
برهانیست که متکلمان جهت اثبات توحید اقامه کرده اند
به این بیان که
هرگاه در جهان وجود دو خدا موجود باشد قهرا هریک مانع کار دیگریست
و هر یک خلاف نظر دیگری میخواهد قدرت نمایی کند و خلاف او را اراده کند و در نتیجه هر یک مانع کار دیگری میشود
و لازم می آید که هیچ کاری انجام نشود و نظام جهان وجود برهم خورد
این برهان را متکلمان از آیات قرآن ( لو کان فیهما الهه الاالله لفسدتا) گرفته اند
یعنی اگر در آند و خدایی غیر الله بود هر دو فاسد میشدند
بنقل از فرهنگ علوم عقلی ص ۱۲۵
باید در کریمه فوق به لفظ فیهما در آن دو
دقت کرد که چگونه خدای یکتا که از زوجیت مبرا و منزه است خالق ازواج است که زوجیت اشیا دلیل وحدانیت و فردانیت اوست زیرا میان خالق و مخلوق و رب و مربوب تفاوت است و وقتی همه اشیاء منجمله آسمان و زمین زوج اند پس بناچار خالق آنان باید فرد باشد وگرنه این زوجیت پایدار نمانده و فاسد میشد
زیرا زوجیت اشیا قائم به یک فرد است که آنان را برپاداشته واگر کثرتی در مبدا بود بفرض محال تعادل و تناسب و تواصل در ازواج منتفی میشد وفساد مانع از تداوم وبقای آنان می گردید
سایت ادبستان معرفت-استاد محمد مهدی معماریان ساوجی.