۱۴۰۳-۷-۱ شرح عیون مسائل نفس جلسه ۳۵۶
بسم الله الرحمن الرحیم
یکشنبه۱۴۰۳/۷/۱، عیون مسائل نفس
جلد دوم، جلسه۳۵۶
🧿موضوع: شرح عین ۵۵ در تکامل برزخی
🖊 سپس خدای سبحانه فرمود «وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِکَهً ۙ»
⤴️و ما خازنان دوزخ را غیر فرشتگان (عذاب) قرار ندادیم
🖊پس در مثل این سخن حق تعالی شأنه «أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» آنان اهل آتش دوزخ و در آن همیشه معذبند
اینکه خالد در آتش هستند دلیل بر عذاب نیست، چون ملائکه هم اصحاب آتش هستند ولی آنها که عذابی نمیکشند، پس نشان میدهد هر کس در آتش است عذاب نمیکشد.
🖊 از قدیم بحثی مطرح بوده که بالاخره مآل اهل جهنم چه میشود؟!!! در نهایت کسانی که اهل آتش و اهل جهنم هستند چه میشوند!!! آیا بعد از مدتی عذاب تمام میشود یا تا ابد در عذاب هستند؟!!
🖊 جناب ابن عربی میفرماید مآل به رحمت است.
🖊در یک جایی ایشان استدلال میکند که: ((الرحمن علی العرش استوی))
(خدای رحمان بر عرش استوی دارد)
و این رحمت رحمان که خلق را ایجاد میکند و استوی رحمان بر عرش است این دلیل بر این است که مأل به رحمت است.
🖊 پس یعنی بعداز مدتی از جهنم خارج میشوند؟!!
در اخبار آمده که عدهای از جهنم خارج میشوند (ان اهلا النار یموتون)
(اهل آتش میمیرند)
مرگ یعنی خروج و این برای عدهای از اهل جهنم است، پس آیا همه اهل جهنم خارج میشوند از جهنم!!!
آیاتی هم هست که: ((وَمَا هُمْ بِخَارِجِینَ مِنَ النَّارِ))
(و از آتش بیرون آمدنی نیستند)
اصلاً اصحاب آتش هستند.
🖊اما در روایتی آمده آخرین کسانی که از جهنم خارج میشوند کسانی هستند که بغض حضرت فاطمه س و امیرالمومنین ع در دل آنها نباشد.
🖊 روایت از امام سجاد علیه السلام میفرماید بعضی از شیعیان ما ۳۰۰ هزار سال در جهنم میمانند تا نجات پیدا کنند.
و بعداز این که خارج میشوند روایت دارد مُهر میخورد بر اهل بهشت و اهل جهنم.
🖊پس آیا آنها که در جهنم میمانند عذاب آنها تمام میشود؟!!! یا تا ابد در عذاب هستند؟!!!
🖊 جناب ابن عربی که میفرماید بلاخره مآل به رحمت است یعنی آنها که در آتش میمانند دیگر عذاب نمیکشند و با آنجا خو میگیرند.
🖊 در اینجا علامه حسنزاده این آیات را میآورند که استدلال کنند طرف در آتش باشد دلیل بر عذاب کشیدن نیست.
🖊بلاخره مأل بر چیست؟!!
🖊چون در قرآن هست یهودیان گفتند:
((وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَیَّامًا مَعْدُودَهً))
(و یهود گفتند که هیچ وقت آتش عذاب به ما نرسد مگر چند روزی معدود)
قرآن میفرماید اینطور نیست که آنها فکر میکنند.
🖊آنگاه حق سبحانه، فرمود: یَا أَییّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَهُ عَلَیْهَا مَلَائِکَهٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ
⤴️ای کسانی که ایمان آوردهاید، خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگاه دارید چنان آتشی که مردم (دلسخت کافر) و سنگ (خارا) آتشافروز اوست و بر آن دوزخ فرشتگانی بسیار درشتخو و دلسخت مأمورند که هرگز نافرمانی خدا را (در اجرای قهر و غضب حق) نخواهند کرد و آنچه به آنها حکم شود انجام دهند.
خدای عز شأنه فرمود:
کُلَّمَا أُلْقِیَ فِیهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ یَأْتِکُمْ نَذِیرٌ
⤴️هر فوجی را که به آتش در افکنند خازنان جهنّم از آنها پرسند: آیا پیغمبری برای راهنمایی شما نیامد؟
🖊گروهی را به یکباره در جهنم میاندازند، آنجا همه گروه گروه بنا بر سنخیت ازهم جدا میشوند، آیه قرآن میفرماید «یَوۡمَ یُنفَخُ فِی ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجࣰا»
⤴️وقتی در صور دمیده میشود فوج فوج میآیند.
مثلاً زناکاران در یک گروه، دزدان در یک گروه و مؤمنان در گروه دیگر وووو
🖊پس زبانیه ملائکهاند که از آنها به اصحاب نار و خزنه نیز تعبیر شده است چنانکه حضرت وصی علیه السلام فرمود «ان الکتاب یصدق بعضه بعضاً» و نیز فرمود «کتاب الله ینطق بعضه ببعض، و یشهد بعضه علی بعض.
🖊در انجا خزنه فرمود و در اینجا ملائکه فرمود، پس خزنه ملائکه هستند.
🖊و شهادت میدهند بعضی آیات بعض دیگر را.
⬅️ و در خزائن نراقی آمده است:
🖊 بسمله ۱۹ حرف دارد و کم کلمهای از قرآن است که از یکی از آن حروف خالی باشد و چه بسا نجات از شرور قوای ۱۹ گانهای است که در بدن است یعنی حواس دهگانه ظاهری و باطنی و قوای شهوی و غضبی و قوای هفت گانه طبیعی که منبع شرورند حاصل میشود و به همین خاطر خدای سبحانه خزنه آتش را ۱۹ نفر قرار داده که در ازای قوای ۱۹ گانهاند و فرمود «علیها تسعه عشر» و خلاصه خلود در آتش منافی با عدم خلود در عذاب نیست.
🖊 آیاتی داریم که دلالت بر خلود عذاب میکند مثل این سخن حق تعالی «ثُمَّ قیلَ لِلَّذینَ ظَلَمُوا ذُوقُوا عَذابَ الْخُلْدِ» سپس به کسانی که ستم کردند گفته میشود: عذاب پایدار را بچشید.
🕋إِنَّا نَکِینَاکُمْ ۖ وَذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
یعنی ما شما را فراموش کردیم و عذاب پایدار را بچشید به آنچه که انجام دادهاید.
⤴️ حدیث امیرالمومنین علیه السلام فرمود بندهای که زیاد ذکر میگوید و زیاد یاد خدا میکند خدا هم در تقسیم خیرات از او زیاد یاد میکند.
🖊 آن کسی که یاد خدا نمیکند خدا هم در تقسیم خیرات یادی از او نمیکند.
🕋فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ «پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم»
🖊 کسی که زیاد ذکر میگوید خیلی خیرات به او میرسد.
کسی که زیاد ذکر میگوید در بهشت به هرجایی که میخواهد میتواند برود.
🖊إنَّا نَسِینَاکُمْ یعنی یادی نمیکنیم از شما.
این نسیان مانند فراموشیِ ما نیست که چیزی را از یاد میبریم.
🖊ذوقوا عذاب الخلد…
⤴️ عذاب خدا را بچشید به خاطر آنچه عمل میکردید.
عملی که باعث شد خدا آنها را فراموش کند چه بود؟ همین بود که آنها خدا را فراموش کرده بودند.
🖊 چند نوع ذکر خدا داریم!
⤴️ ذکر زبانی
⤴️ ذکری در موقع گناه…
🖊ذکر کثیر آن است که وقت گناه خدا را به یاد بیاورید و گناه نکنید.
کسی که خدا را فراموش کند هر کاری ممکن است انجام بدهد.
🖊 هر کاری میخواهید انجام دهید بگویید بسم الله الرحمن الرحیم، خدا را در آن عمل یاد کردهاید.
🖊 سخن امام ابی جعفر علیه السلام در حدیث کافی چنین بود «یا نار هیدیه ولا تؤذیه» مراد از هیدیه یعنی بترسانش و او را در هراس درآورد و ترساندن نوعی عذاب است ولی آزار رسانی نیست…
⤴️ مثل اینکه انسان بچه خود را از آتش میترساند ولی او را در آتش نمیاندازد و نمیسوزاندش.
⬅️ در بحث از تکامل و خلود باید توجه به برخی اصول داشت از جمله آن اصول اینکه تکامل بدون ماده متحقق نمیشود.
🖊 حضرت علامه میفرماید این ملکات ما مواد صور برزخی هستند پس آن صور ماده دارند و خود نفس ما ماده میشود برای آن صورتهایی که آنجاست.
🖊خداوند فرمود ۚ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ» یعنی خوبیها بدیها را از بین میبرد و خدای تعالی فرمود «فَأُولَٰئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَییّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ» یعنی پس خداوند گناهانشان را مبدل به حسنات میکند.
🖊 دو جور است یک موقع حسنات سیئات را از بین میبرد یک موقع خداوند تبدیل میکند سیئات را به حسنات.
🖊 وقتی انسانی الهی میشود خلق زشت او زیبا میشود و و با خانواده خود مهربان میشود.
✖️همین تبدیل در برزخ خودش نشان دهندهٔ تکامل برزخی است.
➖نکته: حسنات یعنی خوبیها که جمع حسنه است و مونث است، پس یک معنای آن زنهای زیباست یعنی خدا تبدیل میکند سیئات اینها را به زنهای خوب.
یا زنهای بد را به زنهای خوب تبدیل میکند. زنهای زیبا زنهای زشت را دور میکنند.
🖊 سیئات و حسنات صورت هستند، صورت حسنه و صورت سیئه داریم.
🖊 آن چیز که ثابت است نفس انسان است که دارد تبدیل میشود از زیبایی به زشتی.
پس نفس ما ماده صورتها میشود.
🖊 در تبدیل شدن سیئات به حسنات راههایی است که یکی از راهها معرفت به سیئه است.
چطور زشتی سیئه را ببینیم؟ راهی هست؟!!
بله، ندیدن آن به خاطر خود پسندی است، انسان خودخواه زشتی سیئه را نمیبیند.
هر کاری که خواستید انجام بدهید ببینید دوست دارید درمورد خودتان انجام شود یا نه؟ اونوقت متوجه زیبایی و زشتی عمل میشوی. مثلاً دوست دارید کسی از شما غیبت کند؟ میبینی نه زشت است.
🖊 دیگری را ببینید، خود را ببینید زشتی را نمیبینید.
🖊 هر کاری که خواستید انجام بدهید برعکس آن را نگاه کنید آیا حاضر هستید کسی از خانه شما مثلاً دزدی کند؟!! خیر.
🖊 از جملهٔ آن اصول اینکه انسان ابدی است.
🖊 علامه حسنزاده آملی میفرماید وقتی در جلسات بحث از ابد پیش میآمد علامه طباطبایی گریه میکردند.
🖊تا ابد هستیم که هستیم که هستیم…
این را بفهمی ارزش دنیا را میفهمی، ابدیت خودت را بفهمی میبینی که از اینجا داری مسیرت را مشخص میکنی تا ابد به کجا بروی، این در ذهن پیاده شود راه را خطا نمیروی.
🖊 جزایی که به شما داده میشود خود عمل شماست.
🖊 این نیست که خداوند کسی را در جهنم بیندازد، فقط خود عمل انسان است که بهشت و جهنم میشود.
🖊علم و عمل جوهریت دارند و عرض نیستند عرض ممکن است از بین برود ولی جوهر ثابت است.
🖊 نفس ما مجرد از ماده است و مادی نیست پس چیست؟!! نفس چیست!!؟ نفس علم است. دانستن است.
هر موجودی که خودش به خودش علم دارد و خویش را درک میکند دارای نفس است و این گسترش پیدا میکند در بدو تولد درک کمی دارد ولی افزایش پیدا میکند و مقرون با عمل میشود و عمل هم ملکات میآورد.
🖊 ما نیستیم مگر علم و عملی که در دنیا انجام دادهایم.
پس ببینید در کتاب وجودی خود چه نوشتهاید!!!
🖊 روایت داریم که ساعات زندگی مومن را به صورت بستههایی در قیامت میآورند و سختترین زمان برای مومن آن است که بستهای پوچ باشد.
🖊 انسان وجودش به صورت کشور است یک قسمت آباد دارد یک قسمت خراب همینطور باید آبادیها به هم وصل شود تا تمام وجود او یک پارچه سرسبز بشود ذکر بشود نور بشود.
الحمدلله علی الولایه